Geçtiğimiz günlerde, Meclis Dışişleri Komisyonu Türkiye’de insan klonlamayı yasaklayan uluslararası protokolü kabul etti. Eğer genel kuruldan da geçerse insan klonlama ülkemizde resmen yasaklanacak. Peki bu yasak iyi bir şey mi? Yasaklamanın olmadığı yıllarda Türkiye’de insan klonlandı mı? Aramızda gizli Frankenstein’lar dolaşıyor olabilir mi? Genetik olarak üstün insan tasarlamak gerçekten mümkün mü? Gelecekte dünya ‘Cesur Yeni Dünya’ romanındaki gibi mi olacak? Aklımızı kurcalayan tüm fantastik soruları, konuyla ilgili TBMM’deki komisyonu da bilgilendiren, Ankara Üniversitesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Alp Can’a sordum...
Klonlama nedir tam olarak?
Vücudunuzdaki herhangi bir hücrenin çekirdeğini alıyoruz. Bir yumurta hücresinin içindeki DNA’yı boşaltıp içine bu hücre çekirdeğini koyuyoruz. Sonra birtakım yöntemlerle bu hücrenin bölünmesini ve embriyon oluşturmasını sağlıyoruz.
İnsan klonlamayı neden yasaklamaya çalışıyoruz?
İnsan klonlamayı kesinlikle yasaklamamız gerekiyor. Dünya gündemine bu konu 2004 yılında düştü. Geçen 12 yılda pek çok ülke üreme amaçlı klonlamayı yasakladı. İki tür insan klonlaması var. Biri üreme amaçlı, diğeri tedavi amaçlı. Dünyada yasaklanan, üreme amaçlı klonlama. Örneğin Kanada, Fransa ve İngiltere tedavi amaçlı klonlamayı serbest bırakırken, üreme amaçlı olanı ilk yasaklayan ülkeler oldu.
Tedavi amaçlı klonlamanın farkı ne?
Döllenmeden 2-3 gün sonra embriyonik kök hücreler oluşmaya başlar ve yaklaşık 6 gün sonra anne rahmine gömülür. Biz işte o 3 gün ile 6 gün arasında oluşan yaklaşık 100 hücreye embriyonik kök hücre diyoruz. O hücreleri 6 gün geçmeden alabilirsek neredeyse bütün organizmayı hipotetik olarak geliştirebiliriz. Ama tedavi amaçlı klonlamada bütün organizmayı oluşturmak yerine sadece belli hücrelerden belli dokuları yapmakta kullanıyoruz. Sonra bu embriyonun akıbetini bilmiyoruz. Yani biz o embriyonu anne rahmine nakletsek oraya tutunur mu? Tutunduktan sonra ne kadar büyüyebilir? Bunları bilmiyoruz. Bu, üreme klonlamasına girer.
Peki bu yolla insan klonlama hiç denendi mi?
Aslında denendiğini biliyoruz ama bunu bilimsel olarak yayınlayamazsınız. Yasak olduğu için kolay bir şey değil.
Dünyada klon insanlar var ama yasak olduğu için açıklanmıyor mu yani?
Hayır, böyle bir bilgimiz yok. Ben mümkün olduğunu da düşünmüyorum, çünkü sağlıklı bir bireyin o aşamaya kadar gelip doğup yaşabileceğine dair hiçbir bilimsel kanıt yok.
