Parkinson hastalığının belirtileri genellikle ileri evrelerde ortaya çıkarken, Çinli araştırmacılar bu sürecin çok daha erken fark edilebileceğini gösteren önemli bir keşfe imza attı.
Fareler üzerinde yapılan çalışmada, kamburlaşma, şaha kalkma ve yürüme davranışlarındaki değişimlerin, beyin bölgesindeki belirli dopamin nöronlarının kaybıyla doğrudan ilişkili olduğu belirlendi.
İlk belirtiler davranışlarda gizli olabilir
Çin Bilimler Akademisi’nden araştırmacılar, substantia nigra pars compacta (SNc) adı verilen orta beyin bölgesindeki dopamin nöronlarının azalmasının, söz konusu davranışlarda fark edilebilir değişimlere yol açtığını belirledi. Bu bulgular, Parkinson hastalığının daha tanı koyulmadan önce saptanabilmesini sağlayabilir.
Parkinson’un bilinen erken belirtileri arasında kaygı, koku kaybı, uyku bozuklukları ve depresyon yer alırken; titreme, mimik azalması ve yazı değişikliği gibi semptomlar genellikle hastalığın ilerleyen dönemlerinde görülüyor. Bu nedenle, erken davranışsal değişikliklerin fark edilmesi büyük önem taşıyor.
Yapay zeka ile hassas analiz
Araştırmada, dopamin nöronlarının tükendiği iki farklı fare modelinde yapay zeka destekli davranış analiz sistemi kullanıldı. Bu sistem sayesinde geleneksel gözlemlerin yakalayamadığı ince davranışsal detaylar tespit edildi. “Tırmanma” olarak adlandırılan ve dik durmaya yönelik davranış da bu kapsamda incelendi.
Çalışmada, sadece SNc bölgesindeki nöron kaybının bu davranışları etkilediği; ventral tegmental alan (VTA) olarak bilinen diğer dopamin merkeziyle bağlantılı olmadığı belirlendi. Bu ayrım, hastalığın erken teşhisinde hangi beyin bölgelerinin hedef alınması gerektiğine dair ipuçları veriyor.
Kamburlaşma davranışı izlenmeli
Araştırmanın yazarlarından Xuemei Liu, “Davranışsal değişiklikleri belirli sinir hasarlarıyla ilişkilendirmek, Parkinson’un ilerleyişini daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. Bu sayede tedavi stratejilerini geliştirmek de mümkün olabilir” dedi.
Bilim insanları, kamburlaşma ve benzeri davranışların Parkinson’un ilerleyişinde potansiyel erken göstergeler olarak düzenli izlenmesini öneriyor.
