Ankara/İlci Otelde düzenlenen çalıştay, derneğimizin Genel Başkanı Kadriye Gülseren ve yönetim kurulu üyelerinin yanı sıra, Akademisyen, Sağlık Bakanlığı Başmüfettişi, Genel Sekreterlik Temsilcisi, Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürleri ve Müdür Yardımcısı, Başhemşire Yardımcısı, Memur Dernekleri Federasyon Temsilcileri, Sağlık Sen Temsilcileri, Memur Der Federasyon Temsilcileri, Neonatoloji Hemşireliği Derneği Temsilcisi, Avukat ve bazı meslektaşlarımızın katılımı ile gerçekleştirilmiştir.
İki gün süren çalıştay neticesinde oluşturulan çalışma komisyonu tarafından yaklaşık üç aydır yürütülen çalışma neticesinde hazırlanan ve başta Sağlık Bakanı, sayın Mehmet Müezzinoğlu, Sağlık Bakanı Müsteşarı, sayın Nihat Tosun ve Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Başkanı Hasan çağıl olmak üzere diğer ilgililere takdim edilecek olan raporda; ebe ve hemşirelerin mali, sosyal ve özlük hakları ile çalışma şartlarının iyileştirilmesine yönelik çözüm önerilerine yer verildi.
Konu hakkında derneğimizin Genel Başkanı tarafından yapılan değerlendirme şöyle;
Ebe ve Hemşirelerin mali, sosyal ve özlük hakları ile çalışma şartlarını iyileştirmek ve günümüz koşulları çerçevesinde uygun düzenlemelerin yapılmasını sağlayarak daha etkin bir sağlık hizmeti sunumuna katkı sağlamayı amaçlıyoruz. Bu kapsamda yaptığımız çalıştay neticesinde tespit ettiğimiz sorunlara karşılık elde ettiğimiz çözüm önerileri bakanlığımıza ışık olacağı kanaatini taşıyoruz. Ebe ve hemşirelerin ücret düzeylerinin iyileştirilmesini önceleyerek yapacağımız girişimler neticesinde tespit ettiğimiz sorunlara çözüm bulacağımızı ümit etmekteyiz. Biz dernek olarak taleplerimizi gerçekleştirmek üzere yoğun bir şekilde çalışmakta iken tüm meslektaşlarımızın bizlere destek sunmasını, bundan böyle sürdüreceğimiz çalışmalar için fiili ve fikri katkı sunmalarını arzu ediyoruz.
EBE ve HEMŞİRELERİN SORUNLARI ve GEREKÇELİ ÇÖZÜM ÖNERİLERİNE
DAİR RAPOR
SORUN 1.
Hemşire ve ebelerin iş gücünün planlanması, eğitim, araştırma, özlük haklarının korunması, bakım hizmetlerinin geliştirilmesi ve kalitesinin artırılmasına yönelik; Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu’nda ve Kamu Hastaneler Kurumu Genel Sekreterliklerinde temsil edecek birimlerin bulunmaması.
ÖNERİ:
Kamu Hastaneler Kurumundaki; Hastane Hizmetleri Başkan Yardımcılığı kademesi altında ‘’Sağlık Bakım Hizmetleri Daire Başkanlığı’’ ve Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği’ne bağlı, ‘’Sağlık Bakım Hizmetleri Başkanlığı’’ birimlerinin kurulması.
GEREKÇE:
1. Sağlık Bakanlığı’nın 2012 verilerine göre; toplam 698.519 sağlık personelinin 175.760 (%25) sayısıyla en yüksek oranı ebe ve hemşirelerden oluşmaktadır.
2. Koruyucu, tedavi ve rehabilite edici tüm sağlık hizmetlerinin ayrılmaz bir parçası olan hemşirelik hizmetleri yönetiminin, kendi meslek mensupları tarafından yürütülmesi, profesyonel meslek ölçütleri açısından bir gerekliliktir.
3. İlgili birimlerin kurulması; ebe ve hemşirelik hizmetlerinde kanıta dayalı, ölçülebilir standartların oluşturulması ile verimliliği, etkinliği, hasta bakım kalitesini, hasta/çalışan memnuniyetini artıracak ve sağlıkta bakıma harcanan maliyeti düşürecektir.
4. Kalite standartları kapsamında; iş etkinliği, verimliliği ve eşitliği açısından teşkilat yapısı içerisinde ebelik ve hemşirelik alanını temsil eden birimlerin kurulması, kurum kültürünün oluşmasına katkı sağlaması bakımından da bir gerekliliktir.
SORUN 2.
Türkiye Kamu Hastaneleri Birliği bünyesindeki hastanelerinde ‘’Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürlüğü’’ kadrolarına atama kriterlerindeki uygunsuzluk.
ÖNERİ:
Türkiye Kamu Hastaneleri Birliği bünyesindeki hastanelerinde ‘’Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürlüğü’’ kadrolarına tercihen hemşirelik veya sağlık kurumları işletmeciliği alanında lisans üstü eğitim alanlar olmak üzere, alanlarında en az lisans eğitimi almış hemşire ve ebelerin atanacağı hükmüne yer verilmesi.
GEREKÇE:
1. Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürlüğü kadrolarına tercihen hemşirelik ve sağlık kurumları işletmeciliği alanında lisans üstü eğitim almış hemşirelerin atanması, hemşirelik mesleğinin genel ve özel amaçları ile hizmetin gerekleri ve adalet ilkesine uygun olacaktır.
2. Hastanelerin çeşitli hizmet alanlarında en fazla sayılı çalışanı olan (%25) ebe ve hemşirelerin kendi hizmet alanına giren iş ve işlemlerin yönetim ve organizasyonunun da kendi meslek mensupları tarafından yürütülmesi profesyonel meslek ölçütleri açısından çok zaruri bir gerekliliktir.
SORUN 3.
Hemşirelik ve ebelik hizmetleri alanında çalışanlarının ücret yetersizliği.
ÖNERİ:
1. Hemşire ve ebelerin ücretlerinin iyileştirilmesi
2.Hemşire ve ebelere verilen ek ödeme ücretlerinin, verdikleri hizmetin önemi ve yoğunluğu doğrultusunda iyileştirilmesi.
3.Hemşire ve ebeler için performans kriterlerinin oluşturulması ve bu kriterlere göre yapılan tüm hemşirelik, tedavi ve bakım hizmetlerinin ücretlendirilmesi
4. Hemşire ve ebeler için de fiili yıpranma tazminatının yürürlüğe konulması
5. Ek ödeme tutarının emekliliğe de yansıtılması
GEREKÇE:
1. Hemşire ve ebelerin mesai saatleri, nöbetler, iş yükü,ve hasta yoğunluğu gibi sorunlara ek olarak, ekonomik yetersizlikler de mesleki tükenmişliği artırmaktır. Bu durum, hizmette verimlilik ve kaliteyi olumsuz yönde etkileme yanında, işten ayrılmalar ve malpraktis olgularını da artırmaktadır.
2. a)14/02/2013 tarih ve 28559 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan ‘Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu’na Bağlı Sağlık Tesislerinde Görevli Personele Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmelik’ Ek-1 Tavan Ek Ödeme Tutarına Esas Kat Sayıları Tablosu’nda yer alan riskli bölümde çalışan ebe ve hemşirelerin puanının 2’den en az 3’e çıkarılması, diğer birimlerde çalışan ebe ve hemşirelerin puanlarının ise 1,5’dan en az 2,5’ğa çıkarılması.
b)14/02/2013 tarih ve 28559 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ‘Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Görevli Personele Döner Sermaye Gelirlerinden Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmelik’’ Ek-4 (Kuruluş Personelinin Hizmet Alanı Kadro Unvan Katsayıları) eczacılar 0,70 ek ödeme kat sayısında ek ödeme alırken, alanında lisans mezunu olan sağlık bilimleri lisansiyerleri (hatta yüksek lisans bitirmiş ‘‘hemşire, tıbbi teknolog, sağlık memuru, ve ebe v.b’’ ünvanlı personel) ayrı tutularak 0,40 ek ödeme kat sayısından ek ödeme almaktadır. Burada alanıyla ilgili sağlık lisansiyerleri hemşire, tıbbi teknolog, sağlık memuru, ve ebelerin her ay maddi kaybı en az 350 TL kadardır.. Motivasyon ve iş verimliliğinin artırılması noktasında, bu haksızlığın giderilmesi yönünde gereğinin yapılması.
3. a)Sağlık çalışanlarının bütüncül bir yaklaşım anlayışıyla, takım/ekip halinde sunduğu sağlık hizmetlerinde sadece hekim merkezli uygulanan performansa dayalı döner sermaye sistemi, diğer sağlık çalışanları arasında mutsuzluğa ve memnuniyetsizliğe yol açmaktadır.
b)19/04/2011 tarih ve 27910 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan ‘Hemşirelik Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’ Ek-3’de yer alan Hemşirelik Girişimler listesinin ücretlendirilmesi.
4. a)Ebe ve hemşireler maruz kaldıkları meslek hastalıkları, iş kazası riskleri, nöbetli ve fiziksel güç gerektiren çalışma koşullarına karşın, hak ettikleri fiili hizmet süresi zammından mahrum bırakılmıştır.
b)31/05/2006 tarih ve 5510 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ‘Fiili Hizmet Süresi Zammı Madde-40’a ebe ve hemşirelerin de eklenmesi.
SORUN 4.
Hemşirelik ve ebelik alanındanitelikli iş gücünün yetersiz olması.
ÖNERİ:
1. Bakanlığın nitelikli insan gücü planlamasında politika geliştirmesi.
2. İş yükü analizi esas alınarak hemşire ve ebe istihdamının düzenlenmesi
GEREKÇE:
1.a)Nitelikli insan gücü oluşturulması kapsamında; hemşire ve ebelerin mesleki formasyonlarının geliştirilmesi için daha sık periyotlarla, daha etkin hizmet içi eğitim, kurs vb aktivitelerin düzenlenebilmesi bakımından, sözkonusu personele yeterli mali ve izin desteği ile daha çok katılımın sağlanması.
b) Hizmet içi eğitim programlarında standartizasyon sağlanarak, hizmet içi eğitimlerin kurumsallaştırılması.
c)Sertifikasyon programlarında yoğun bakım, diyaliz, cerrahi, dahiliye, psikiyatri, doğum öncesi bakım ve beslenme gibi spesifik konulara daha çok ağırlık verilmesi.
d)Hemşirelik mesleğinin gelişmesine katkı sağlayabilmek için araştırmacı hemşirelerin yetiştirilmesine imkan verilmesi (yeterlilik belgesi, sertifikasyon programları gibi).
e) Hasta turizmi ile ilgili olarak, hemşirelerin daha nitelikli hale gelmesi için yabancı dil eğitimi (mesleki İngilizce, Almanca, Fransızca ve Rusça gibi) verilmesi ve yurt dışına gönderilme projelerinin gerçekleştirilmesi.
f)Bu mesleki yeterliklere dair kazanımlara bağlı olarak, ücretlerin iyileştirilmesi.
2. OECD tarafından hazırlanan 2012 Avrupa Sağlık Raporuna göre; Bin kişiye düşen hemşire sayısı 16 olan İsviçre ilk sırada; Türkiye ise bin kişiye 1.6 hemşire ile son sıradadır. Hemşire sayısının az olması, hastalara verilen bakımın kalitesini azaltmaktadır. Var olan hemşire sayısıyla bir hemşireye özellikle gece vardiyasında ortalama 20-25 hasta düşmektedir. Hemşire ve ebelerin çalışma saatlerinin uzun olması, nöbet sayılarının fazlalığı tükenmişliğe neden olmakta ve hizmet kalitesini olumsuz etkilemekte ve malpraktis vakalarında ne yazık ki artışa neden olmaktadır. Bu nedenle; hemşire istihdamının yeniden planlanması için iş yükü analizleri yapmaya gereksinim duyulmaktadır.
SORUN 5.
Sağlık Bakanlığı Etik Kurul ekibinde ve Yüksek Sağlık Şurasında hemşirelerin yer almaması.
ÖNERİ:
Sağlık Bakanlığı Etik Kurul ekibinde ve Yüksek Sağlık Şurasında hemşirelerin yer alması.
GEREKÇE:
1. 2 Kasım 2011 tarih ve 28103 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 663 Sayılı Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Kuruluşların Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 23 üncü maddesinin 1inci bendinde belirtilen konularda görüş bildirmek üzere oluşturulması gereken Sağlık Meslekleri Kurulu’na, aynı maddenin 2 inci bendinde sayılan üyelere, hemşireleri temsil eden meslek kuruluşu temsilcisinin de dahil edilmesi demokratik toplum olmanın bir gereğidir.
2. Çalışılan iş dalında malpraktis olgularında karar verme sürecinde yer alacak yetkin bir temsilcinin bulunması gerekir. Ayrıca; malpraktis davalarında mağdur olan ebe ve hemşirelere de mali sigorta güvencesinin verilmesi hakkaniyet ilkesine uygun olacaktır.
SORUN 6.
Hemşirelerin özel dal ve uzmanlık alanlarına göre istihdam edilmesi.
ÖNERİ:
1.25/02/1954 tarih 6283 sayılı Hemşirelik Kanunu’nda ilgili madde de değişiklik yapılması neticesinde Madde 8 – (Değişik: 25/4/2007-5634/4 md.)“Lisans mezunu hemşireler meslekleriyle ilgili lisansüstü eğitim alarak uzmanlaştıktan ve diplomaları Sağlık Bakanlığınca tescil edildikten sonra uzman hemşire olarak çalışırlar’’ maddesinin işler olmaması maddesine göre Maliye Bakanlığından ilgili kadroların ivedilikle tahsis edilmesi.
2.Hemşirelikte kariyer basamakları oluşturulmalı:
· Eğitim ve öğretim durumuna göre (lisans ve lisanüstü eğitimlere),
· Hizmet verilen görev yerine (yoğun bakım, acil de uzun süreli görev yapılan alanlarında özellik verilebilir.) göre branşlaşma sağlanmalı.
GEREKÇE:
1. Ülkemizde üniversitelerin sağlık bilimleri enstitüleri bünyesinde hemşire ve ebe lisans mezunlarının alanlarında uzmanlaşabilmelerine yönelik hemşirelikte yüksek lisans ve doktora programları mevcuttur. Bu programlardan mezun olan hemşire ve ebeler alanlarında uzmanlaşarak etik çerçevede kanıta ve araştırmaya dayalı hemşirelik hizmeti verebilmektedir. Bu nedenle; hemşirelerin uzmanlaştıkları alana göre istihdam edilmeleri sunulan hizmetin kalitesini ve hasta memnuniyetini olumlu yönde etkileyecektir.
2. Ebe ve Hemşireler Derneği (EHEM-DER) olarak hazırlayıp, 2009 yılında Bakanlığınıza sunduğumuz ‘’Mesleki Gelişim ve Kariyer Projesi’’ (MEG-KAP) kapsamında da talep edildiği üzere, hemşirelikte branşlaşmanın getirilmesi ile hemşireler bulundukları alanda daha profesyonel hale gelecek, ek gösterge ve özlük hakları iyileştirilmiş olacak, tükenmişlik hissi azalacak; böylece sağlık hizmeti sunumunda kalite ve verimlilik artacaktır.
SORUN 7.
MEG-KAP adlı projemiz kapsamında ön lisans mezunu ebe ve hemşirelere yönelik uzaktan eğitimle 2+2 Lisans Tamamlama Programı açılmış ve başarıyla sonuçlandırıldığı halde, aynı projemiz kapsamında ön lisansı olmayan çalışan sağlık meslek lisesi mezunları için lisans eğitimi alma imkanlarına yönelik henüz bir adım atılmamış olması.
ÖNERİ:
1.Özellikle çalışmakta olan sağlık meslek lisesi mezunu ebe ve hemşireler için hafta sonu veya hafta içi akşam saatlerinde yüz yüze lisans eğitim programları düzenlenmelidir.
2.Ya da sağlık meslek lisesi mezunu ebe ve hemşireler için %50 uzaktan teorik eğitim, %50 de sağlık işletmelerinde uygulamalı eğitimle tüm ebe ve hemşireler alanlarında lisans eğitimi almalıdır.
GEREKÇE:
1.I.Ulusal Sağlık Kongresi’nde belirlenen hedefler doğrultusunda 175 ve 184/1 sayılı Yüksek Sağlık Şurasından sonra toplanan 23/05/1995 tarih ve 185/1 sayılı Yüksek Sağlık Şurası kararlarına göre; ebe ve hemşire eğitimindeAB normları paralelinde lisans düzeyi kabul edilmiş ve bunun ‘’ülke modeli’’ haline getirilmesi benimsenmiştir. Söz konusu kararlara istinaden 10/10/1996 tarih ve 96/8655 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile lisans düzeyinde ebe ve hemşire yetiştirmek üzere79 adet Sağlık Yüksekokulu (SYO) kurulmuştur. Bu okulların bir fonksiyonu da lisansiyer olmayan ebe ve hemşirelerimize lisans tamamlama imkanı sağlamaktır.
2.Aynı hizmeti veren lise mezunu ebe ve hemşirelerle, lisansiyer konumdaki ebe ve hemşirelerin aynı ortamda birlikte çalışması iş barışını bozduğundan, bu durum iş verimi ve hizmet kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.
3.Tüm ebe ve hemşirelerin alanlarında lisansiyer paydasında birleşmiş olması, çalışanlar arasında olumlu sinerji yaratacağından, iş verimi ve hizmet kalitesi artacağından, hasta memnuniyeti de sağlanmış olacaktır.
Kadriye GÜLSEREN
Ebe ve Hemşireler Derneği Genel Başkanı
