Anne adayları için doğum tarihini hesaplama formülleri

An­ne aday­la­rı­nın me­rak­la bek­le­di­ği  do­ğum ta­ri­hi­nin pra­tik bir he­sap yön­te­mi var. Me­di­cal Park Göz­te­pe Has­ta­ne Komp­lek­si Ka­dın Has­ta­lık­la­rı ve Do­ğum Uz­ma­nı Prof. Dr. Se­dat Ka­da­na­lı, bu yön­te­mi ve ge­be­lik­le il­gi­li so­ru­la­rı­mı­zı ya­nıt­la­dı:

*Ge­be­lik ne­re­de ve na­sıl baş­lar?

Er­kek sper­mi ile ka­dı­nın yu­mur­ta­sı­nın bir­le­şe­rek döl­len­me iş­le­mi­nin ger­çek­leş­me­si ka­dı­nın tüp­le­ri­nin için­de olur. Döl­le­nen yu­mur­ta bir an­lam­da em­bri­yo (ce­nin),5-6 gün sü­ren bir yol­cu­luk­tan son­ra tü­pün içe­ri­sin­den ra­him boş­lu­ğu­na doğ­ru iler­ler ve be­şin­ci gün ra­him boş­lu­ğu­na dü­şer ve da­ha son­ra rah­me yer­le­şir.

HEP İKİ HAFTA FAZLA SÖYLENİR

*Bek­le­nen do­ğum ta­ri­hi na­sıl he­sap­la­nır?

Son adet ta­ri­hi­nin ilk gü­nün­den iti­ba­ren 40 haf­ta son­ra do­ğum olur. An­la­şı­la­ca­ğı üze­re bu 40 haf­ta­nın ilk 2 haf­ta­sın­da he­nüz ge­be­lik yok­tur an­cak pra­tik ol­ma­sı açı­sın­dan böy­le he­sap­la­nır.

Bu ço­ğu ka­dı­nın ka­fa­sı­nı ka­rış­tı­ra­bi­lir an­cak şu bi­lin­me­li­dir ki; dok­tor ge­be­lik haf­ta­sı­nı bu he­sa­ba gö­re söy­ler­ken hep 2 haf­ta faz­la söy­le­mek­te­dir. Bu­na gö­re; bek­le­nen do­ğum ta­ri­hi­ni he­sap­la­mak için son adet ta­ri­hi­ni ilk gü­nü­ne 7 ek­le­nir, 3 ay ge­ri­ye gi­di­lir ve do­ğum ta­ri­hi he­sap­la­nır.

UYUKLUYORSANIZ DİKKAT!

*Ge­be­lik be­lir­ti­le­ri ne­ler­dir?

Ge­be­li­ğin ilk be­lir­ti­si adet ge­cik­me­si­dir, bu­na gö­ğüs­ler­de ger­gin­lik ve uç­la­rın­da sız­la­ma, bu­lan­tı, uy­ku­ya me­yil ve yor­gun­luk gi­bi be­lir­ti­ler eş­lik eder.

Ge­be­lik iler­le­di­ğin­de kar­nın bü­yü­me­si, ki­lo al­ma, tan­si­yon düş­me­le­ri ve bu­na bağ­lı ba­zen ge­çi­ci ba­yıl­ma­lar da eş­lik ede­bi­lir. An­cak bu be­lir­ti­le­rin hiç­bi­ri­si ke­sin ge­be­lik bul­gu­su de­ğil­dir; ke­sin bul­gu ul­tra­son­da be­be­ğin gö­rül­me­si­dir. Kan ve id­rar­da ya­pı­lan ge­be­lik test­le­ri de doğ­ru so­nuç ver­mek­te­dir.

FOLİK ASİT TAKVİYESİNE BAŞLANIR

*Ka­dın­lar her­han­gi bir has­ta­lık­la il­gi­li te­da­vi­le­ri­ni ge­be­li­ğe za­ra­rı ol­ma­ma­sı için ne za­man yap­tır­ma­lı?

Ge­be­lik dü­şü­nen ka­dın­lar ka­dın do­ğum dok­to­ru­na gi­de­rek “ge­be­lik plan­la­dık­la­rı­nı­” söy­le­ye­rek mu­aye­ne ol­ma­lı­dır­lar.
Gö­rüş­me­de; ka­dı­nın ge­nel ve ji­ne­ko­lo­jik mu­aye­ne­si­nin ya­nı sı­ra ge­be­lik­te za­rar­lı ola­bi­le­cek te­da­vi­ler ve du­rum­lar be­lir­le­ne­rek ge­be­lik açı­sın­dan uy­gun yön­len­dir­me ya­pı­lır. Ge­be­lik uy­gun gö­rü­len ka­dın­la­ra fo­lik asit tak­vi­ye­si­ne de baş­la­nı­lır.

Bebeğin cinsiyetini ne belirliyor?

Ul­tra­so­nun be­bek­le­re za­rar ver­me­di­ği ke­sin ola­rak gös­te­ril­miş­tir. Bu­gün için ul­tra­son ge­be­lik­te za­rar­sız­dır di­ye­bi­li­riz. An­cak çok sık ve­ya ge­rek­siz ul­tra­so­na gir­me­nin bir fay­da­sı yok­tur.

Ül­ke­miz­de ge­be­lik­te ul­tra­so­na çok sık gi­ril­mek­te­dir, bu­nun bir za­ra­rı yok­tur an­cak fay­da­sı da yok­tur. Ta­bi­i ki dok­to­run ge­rek gör­dü­ğü ul­tra­son ta­kip­le­ri bu­nun dı­şın­da­dır.

Ay­rın­tı­lı ul­tra­son de­nen be­be­ğin bü­tün özel­lik­le­ri­ne ve ana­to­mi­si­ne ba­kan in­ce­le­me için ide­al za­man 21-22 ge­be­lik haf­ta­sı­dır.
An­cak her be­be­ğe bu in­ce­le­me­ye ge­rek yok­tur; za­ten ul­tra­son­da her ka­dın do­ğum he­ki­mi ul­tra­son­da be­be­ğin sağ­lı­ğı için ge­rek­li tüm in­ce­le­me­le­ri yap­mak­ta­dır.

HEM AN­NE­DEN HEM BA­BA­DAN

Be­bek cin­si­ye­ti­ni tah­min için ge­be­li­ğin ilk haf­ta­sın­da baş­la­yan, ilk üç ayın­da ya­pı­lan in­ce­le­me­ler var­dır. An­cak cin­si­ye­tin net gö­rü­le­bil­di­ği haf­ta 18. haf­ta ci­va­rı­dır di­ye­bi­li­riz.

*Be­be­ğin cin­si­ye­ti­ni be­lir­le­yen hem ka­dın hem er­ke­ğe ait fak­tör­ler­dir.  

Bu­gün için be­bek cin­si­ye­ti­nin ka­dın ve­ya er­kek­ten di­rekt bi­ri­si ile il­gi­si ol­du­ğu­nu gös­te­ren bi­lim­sel net bir ve­ri yok­tur. Bi­yo­lo­jik ola­rak be­bek cin­si­ye­ti­nin be­lir­len­me­sin­de ka­dın ve er­ke­ğin or­tak kat­kı­sı var­dır.

*Be­bek ha­re­ket­le­ri­nin his­se­dil­me­si ta­ma­men bir al­gı­la­ma­dır; an­cak ge­nel­lik­le ilk ge­be­lik­ler 20. haf­ta­da, da­ha son­ra­ki ge­be­lik­ler ise 18. haf­ta­da be­bek ha­re­ket­le­ri­ni al­gı­la­nır.

Doktor kontrolü şart

*Gebelikte ilk doktor muayenesine ne zaman ve hangi sıklıkta gidilmeli?

Gebelik belirtileri olduğunda veya gebelik testi olumlu çıktığında doktora gidilmeli.
Gebelik kontrollerinin sıklığı için standat bir format olmayıp, gebelik takibinde önemli olan haftalarda örneğin 12-13. hafta, 21. hafta 24. hafta ve doğum öncesi dönemler gibi veya her kadının kendi gebeliğinin özelliğine göre bir takip planı doktor tarafından önerilmektedir.

*Gebelikte doktor takibi mutlaka gerekli mi?

Kesinlikle gerekli! Yapılan bilimsel araştırmalar, gebelikte doktor kontrolünün hem gebelikte anne sağlığı hem de doğacak bebeğin sağlığı açısından vazgeçilmez olduğunu göstermiştir.

Bu kontroller sayesinde anne sağlığı iyileşmekte, gebeliğe bağlı anne ölümleri azalmakta, bebek sağlığı iyileşmekte, doğum ve gebelikte bebek ölümleri azalmaktadır.

Tarama testi ‘sakatlık’ var demez

ÖNCE CHECK-UP

Ge­be­li­ğin ba­şın­da ka­dın tam bir check-up tan geç­mek­te­dir; kan sa­yım­la­rı, kan gru­bu, kan şe­ke­ri, ka­ra­ci­ğer ve  böb­rek fonk­si­yon­la­rı, sme­ar tes­ti, he­pa­tit, VDRL, HIV, To­xop­las­ma, kı­za­mık­çık test­le­ri ya­pıl­mak­ta ve ge­rek­li gö­rü­len te­da­vi­le­ri uy­gu­lan­mak­ta­dır.

Son yıl­lar­da ti­ro­it tes­ti­nin de (en azın­dan risk­li grup­ta) ya­pıl­ma­sı ko­nu­su gün­de­me gel­miş­tir.

İLK ÜÇ AY İKİLİ TEST

Ge­be­li­ğin ilk üç ayın­da baş­vu­ru­lan iki­li tara­ma tes­ti; ge­be­li­ğin 11 ila 14. haf­ta­sı ara­sın­da ya­pı­lır.

En sık gö­rü­len kro­mo­zom has­ta­lık­la­rı Tri­zo­mi 21 (Down sen­dro­mu) ve di­ğer tri­zo­mi­ler 13 ve 18’in ön ta­nı­sı ya­ni ta­ra­ma­sı için ya­pı­lan test­ler­dir.

HER GEBE YAPTIRMALI

İki­li test her ge­be­ye ya­pıl­mak­ta­dır. Bu test­te an­ne ka­nın­da ser­best be­ta hCG ve PAP-A di­ye iki hor­mon öl­çül­mek­te ve ul­tra­son­da öl­çü­len be­be­ğin en­se ka­lın­lı­ğı ile kar­şı­laş­tı­rıl­mak­ta­dır.

Bul­gu­lar bir risk (ih­ti­mal) ver­mek­te­dir. Eğer ve­ri­len bu ih­ti­ma­li de­ğer (risk de­ğe­ri) 1/ 250’nin üze­rin­de ise ta­ra­ma po­zi­tif den­mek­te­dir.

KESİN TANI İÇİN AMNİOSENTEZ

Ta­ra­ma test­le­ri ve iki­li test as­la ve as­la be­bek­te has­ta­lık, sa­kat­lık  “va­r” ve­ya “yo­k” de­mez. İh­ti­mal az ve­ya çok der.
İki­li test, ta­ra­ma tes­ti ol­du­ğun­dan, po­zi­tif çık­tı­ğın­da ya­ni ih­ti­mal ka­bul edi­le­bi­lir de­ğe­rin üze­rin­de çık­tı­ğın­da bu ge­be­le­re ke­sin ta­nı tes­ti olan am­ni­osen­tez öne­ri­lir. Am­ni­osen­tez so­nu­cun­da Down sen­dro­mu var mı yok mu di­ye ke­sin ola­rak söy­le­ne­bi­lir.

İKİLİYİ ATLADIYSANIZ ÜÇLÜ TEST

Üç­lü ta­ra­ma tes­ti ise ge­be­li­ğin 16. ila 20. haf­ta­sı ara­sın­da ya­pı­lan bir ta­ra­ma tes­ti­dir.Bu so­nuç­la­ra gö­re be­be­ğin en sık gö­rü­len kro­mo­zo­mal has­ta­lık olan Down sen­dro­mu ol­ma ih­ti­ma­li he­sap­la­nır, bu ih­ti­mal 1/250-350’nin üze­rin­de ise am­ni­osen­tez öne­ri­lir.

HER İKİ TESTE GEREK YOK

İki­li tes­ti yap­tı­ra­ma­yan, za­ma­nı­nı ka­çı­ran has­ta­la­ra üç­lü test öne­ril­mek­te­dir. Her iki tes­ti bir­den yap­tır­mak doğ­ru de­ğil­dir; ön­ce­lik­le iki­li test yap­tır­ma­lı,bu ya­pı­la­ma­dı­ğın­da üç­lü test ya­pıl­ma­lı­dır.İki­li tes­tin pre­dik­tif (be­lir­le­yi­ci) de­ğe­ri üç­lü test­ten da­ha yük­sek­tir.