İngiltere'de hükümetin Moonshot Operasyonu adını verdiği bir planla hızlı antijen testlerini yaygınlıkla uygulama planı hayata geçirildi.
Plan, bir laboratuvara gönderilmesi gereken daha hassas PCR testlerinden ziyade 15 dakikada sonuç verebilecek milyonlarca ucuz, tek kullanımlık hızlı antijen testinin kullanımıyla günlük hayat kısıtlamalarının önüne geçilmesini amaçlıyor.
Ancak planın başlangıcından itibaren testlerin doğruluğu ile ilgili tartışmalar devam etti.
Hızlı testler, 2021 baharında ortaokullarda haftada iki kez uygulamaya konulduğunda, çok sayıda öğrencinin yanlış bir şekilde pozitif çıktığı söylenip eve gönderileceğine dair endişeler vardı. Bazı bilim insanları, testlerin okul programını "iyileştirmekten çok kötüleştirebileceğini'' savundu ve sızdırılan e-postalar, planın geri çekilebileceğini iddia etti.
Ancak son veriler bu endişelerin çoğunun yersiz olduğunu gösteriyor. Mart ayından bu yana İngiltere'de 183 bin 939 öğrencinin yaptığı hızlı antijen testi pozitif çıktı ve ardından sonucun teyidi için PCR testi yaptırıldı. Bu testlerin toplam yüzde 89'u aynı pozitif sonucu verdi.
Toplumda hastalığın yaygınlığı düştüğünde yanlış pozitiflerin oranının artması gerekiyor. Ancak daha sonra PCR testi ile doğrulanan bu pozitif hızlı antijen testlerinin haftalık oranı hiçbir zaman yüzde 50'nin altına düşmedi. Doğruluk oranı İngiltere'de Eylül'de okulların açılmasından bu yana yüzde 84'ün üzerinde seyretti.
Reading Üniversitesi'nde Biyomedikal Teknoloji Doçenti Alexander Edwards, testler talimatlara uygun şekilde kullanıldığında "çok sayıda yanlış pozitif sonuç alma eğiliminde olmadığımızın hızlı bir şekilde anlaşıldığını" söylüyor.
Evlere ücretsiz teslim ediliyor
İngiltere'de hızlı antijen testleri günlük yaşamın bir parçası haline geldi. Testler ilk etapta sağlık hizmetlerinde, işyerlerinde ve spor etkinliklerinde kullanıma sunuldu. Nisan ayında program tüm halka açıldı. Artık yedi testlik kutular ücretsiz olarak evlere teslim edilebiliyor veya eczanelerden alınabiliyor.
Bu ölçekte uygulanan toplu testlerin bir diğer olası dezavantajı ise negatif çıkması durumunda insanların bu sonuca gerektiğinden fazla güveneceği olasılığı.
Cambridge Üniversitesi Tıbbi Araştırmalar Konseyi (MRC) Biyoistatistik Birimi'nden Prof. Sheila Bird, "Bu kesinlikle bir hapisten bedava çıkış kartı değil. Maske takma ve sosyal mesafe gibi önlemleri almaya devam etmeniz gerekiyor" diyor ve ekliyor:
"Testler, gerçek pozitif olan vakaların sadece bazılarını, ayıklamaya yardımcı oluyor."
Liverpool'da yapılan bir çalışma antijen testlerin, aynı gün PCR testi pozitif çıkan semptomsuz insanların sadece yarısını tespit edebildiğini gösterdi.
Ancak bu PCR testleri, enfeksiyon döneminden sonra bile vücutta kalan virüsten eski genetik materyali almış olabilir.
Prof. Petersen, hızlı antijen testlerinin, Covid'i bulaşma riski en yüksek olan vakaları tespit etmede çok daha iyi olduğunu söylüyor.
Prof. Peterson'ın ortak yazarı olduğu hakemli bir makale, hızlı antijen testlerinin herhangi bir düzeyde aktif Covid enfeksiyonunu tespit etmede yüzde 80 etkili olduğunu ve en bulaşıcı bireyleri yakalamada daha da iyi olduğunu buldu.
Hızlı antijen testlerinin Omicron'a karşı ne kadar iyi performans gösterdiği de hala belirsiz. Deneyler, Birleşik Krallık'ta kullanılan ana markaların, yeni varyantla enfekte olmuş 15 örneklemin tümünü başarıyla tespit ettiğini gösterdi. Ancak geçtiğimiz hafta yayımlanan ve ABD'de kullanılan farklı antijen testlerle yapılan küçük bir çalışmanın sonuçları yeni endişelere sebep oldu. Buna göre bazı Omicron vakaları hızlı testlerle tespit edilmeden önce birkaç gün boyunca bulaşmaya devam edebiliyor.
Bilim insanları çıkarılacak dersin, sosyalleşmeden hemen önce hızlı antijen testi yapıldığında negatif test sonucunun Covid enfeksiyonu olasılığının tamamen ortadan kaldırmadığını unutmamak olduğunu söylüyor. Ancak test sonuçları güvenilir bir rehber olarak kullanılabilir.
4,7 milyar sterlinlik bütçeye değdi mi?
Sağlık yetkilileri, bu yıl İngiltere'de yapılan toplu testler için 4,7 milyar sterlin bütçe ayırdı ve bunun büyük bir kısmı, Çin'deki test tedarikçilerine gitti. Tüm bu paranın buna değip değmeyeceği, epidemiyologların uzun yıllardır tartışacakları bir konu. Hızlı testin etkilerini maske takmaktan karantinaya farklı Covid önlemlerinden ayırmak ise son derece zor ve yoruma açık bir konu.
Liverpool'da yapılan bir pilot çalışmanın erken sonuçları, şehirdeki hızlı testlerin erken başlamasının, Covid nedeniyle hastane başvurularında yüzde 32'lik bir düşüşle bağlantılı olduğunu ve hastaneler üzerindeki baskıyı hafiflettiğini buldu.
Bu ilk pilot uygulamanın bazı bölümleri hükümet politikası haline geldi. Örneğin bazı insanlar karantinaya alternatif olarak günlük hızlı testleri kullanabiliyor.
Bazı bilim insanları, planın daha da ileri gitmesini ve hem Covid semptomları gösteren hem de göstermeyenler için pahalı PCR laboratuvar testleri yerine hızlı antijen testlerin kullanmasını istiyor.
Londra'daki UCL üniversitesinden Prof. Irene Petersen, "PCR programı tam bir kaynak israfı. Kullanılmasının tek sebebi başka çaremiz olmamasıydı. Er ya da geç aşamalı olarak sonlandırılmalı," diyor.
Diğerleri, Omicron dalgası geçerken kitle test programını tamamen bitirmenin zamanının geldiğini düşünüyor.
Eğitim sekreteri Nadim Zahawi BBC'ye verdiği demeçte, insanlardan hızlı antijen testleri için ödeme talep etme planlarının olmadığını söyledi.
Zahawi, bu ay ilave 425 milyon testin sunulacağını ve bundan sonra daha fazla sevkiyatın beklendiğini de belirtti.
Newcastle Üniversitesi'nde Halk Sağlığı Profesörü Allyson Pollock, testlerin klinik bir teşhisin parçası olarak kullanılması veya bakım evi ve hastane gibi yerlerde hassas gruplarla çalışan insanları hedeflemesi gerektiğini söylüyor.
Pollock, "Kitle testinin maliyeti şaşırtıcıydı. En iyi tavsiye, semptomlarınız varsa, iyileşene kadar evde kalmanız ve bu şekilde Covid, grip ve bir dizi başka viral enfeksiyonu yaymanın önüne geçmeniz.'' diyor ve ekliyor:
"Bütün testler zarar verir. Testler bir yandan yanlış güvence verebilir, diğer yandan yanlış alarmlara ve gereksiz karantinaya sebep olabilir."
Testler kalıcı mı?
Bilim insanları, toplu testlerin yakın gelecekte farklı hastalıkları tespit etmek için kullanılabileceğini düşünüyor. Sadece Covid'i değil, aynı anda farklı grip formlarını ve diğer virüsleri tespit etmek için tasarlanmış yeni nesil hızlı antijen testleri üretime giriyor.
Bazı bilim insanları, hastalığın çok daha hızlı teşhis edilmesine yardımcı olmak için yakında bir dizi hızlı antijen testini veya "viral termometreyi" ecza dolabında saklayabileceğimizi düşünüyor.
Prof. Alex Edwards, "Örneğin, grip şiddetini azaltabilecek ilaçlarımız var, ancak enfeksiyondan hemen sonra alınmaları gerekiyor. Kırılgan bir kişinin test yaptırabileceği ve ilaçlarını hemen alabileceği bir sisteme sahip olabilirsiniz. Bu çok olumsuz pandemiden böyle olumlu bir sonuç görmek harika olurdu" diyor.
