<b>Yeni Tıpta Uzmanlık Tüzüğü neler getiriyor?</b>

Uzmanlık eğitimi ilk defa 1929’da çıkarılan “Tababet Uzmanlık Tüzüğü” ile düzenlendi. 1973 yılında çıkarılan altıncı tüzük, en uzun süre yürürlükte kalan tüzük unvanını alırken, yedinci Tıpta Uzmanlık Tüzüğü 2002 yılında çıkarıldı. Sağlık Bakanlığı bu tarihten sonra üç tüzük tasarısı daha hazırladı. 1219 sayılı Yasa'da değişiklik yapan Bakanlık, tıpta uzmanlık eğitimini düzenleyen esasları bundan böyle tüzükle değil yönetmelikle belirleyecek


Helin Aygün / Ankara
Sağlık Bakanlığı, 2002 yılında çıkarılan Tıpta Uzmanlık Tüzüğü’nün yerini alacak “Tıpta Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği Taslağı” üzerinde çalışmalarını yoğunlaştırdı. Taslak’ta, bazı uzmanlık ana dallarının ismi ve ihtisas süreleri değiştirilirken, bazı yan dallar tamamen çıkarıldı. Hazırlanan Yönetmelik Taslağı’nda uzmanlık bitirme sınavının merkezi sistemle ÖSYM tarafından yapılması önerisinden, SCI ve SCI-E’de yayınlanan orijinal makalelerde birinci isim olan asistanların bunu bitirme tezi olarak kullanabilmesine, eğitim kurumlarına tanınacak en fazla 1 yıllık sürenin bitiminde eksiklerini tamamlamayanların eğitim verme yetkisinin kaldırılmasına kadar birçok düzenleme bulunuyor. Taslak ile en az 3 yıllık yardımcı doçent ve başasistanlara tıpta uzmanlık eğitimi sorumluluğu yetkisi veriliyor. Yönetmelik taslak aşamasında olduğu için, rotasyon süreleri henüz belli değil.

Halk sağlığı “toplum hekimliği” oldu
Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 8 Ağustos 2008 tarihini taşıyan Tıpta Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği Taslağı’nda, halk sağlığı branşının adı “toplum hekimliği” olarak değiştiriliyor. Halk sağlığının yan dalları olan epidemiyoloji, çevre sağlığı, iş yeri hekimliği ve okul hekimliği ise yönetmelikten tamamen çıkarılıyor.

Yönetmelik Taslağında, çocuk psikiyatrisinin adı “çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları”, dermatolojinin adı “dermatoloji ve veneroloji”, askeri sahra hekimliğinin adı “askeri sağlık hizmetleri” olarak yer alıyor. Ana branşlar arasına, 2002 Tüzüğü ile kaldırılan “tıbbi ekoloji ve hidroklimatoloji” ekleniyor. Yine 2002 yılında çıkarılan Tüzük ile kaldırılan tıp tarihi ve deontoloji, bu yönetmelik taslağı’nda da yer almıyor. Bazı branşlara da yeni yan dallar getiriliyor.

Yan dallar budandı
2002 yılında çıkarılan ve halen yürürlükte olan Tıpta Uzmanlık Tüzüğü’nde “tıbbi mikrobiyoloji” ve “enfeksiyon hastalıkları” şeklinde iki ayrı uzmanlık dalı olarak geçen branşlara, yeni yönetmelik taslağı’nda “enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji” ve “mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji” olarak yer veriliyor. 2002 Tüzüğündeki tıbbi mikrobiyoloji ana dalının 3 yan dalı tümüyle kaldırılıyor ve biri ana dal haline getiriliyor. Tıbbi mikrobiyolojinin yan dalları olan viroloji, immünoloji ve mikoloji yönetmelikten çıkarılırken, diğer yan dal tıbbi parazitoloji ise yeni bir ana dal statüsüne geçiriliyor.

Yönetmelik taslağı’ndan çıkarılan diğer yan dallar şöyle:
Radyoloji - Nöroradyoloji, girişimsel radyoloji ve pediyatrik radyoloji,
Tıbbi genetik - Klinik sitogenetik, klinik moleküler genetik, klinik genetik,
Adli tıp – Toksikoloji,
Tıbbi farmakoloji – Toksikoloji,
Göğüs hastalıkları – Alerjik göğüs hastalıkları,
Kadın hastalıkları ve doğum – Üreme endokrinolojisi ve infertilite, perinatoloji,
Kalp ve damar cerrahisi – Çocuk kalp ve damar cerrahisi,
Tıbbi Patoloji – Sitopatoloji, dermatopatoloji, nöropatoloji,
Üroloji – Androloji.

Uzmanlık eğitimi süreleri değişti
Taslak’ta bazı ana branşların uzmanlık eğitimi sürelerinde değişiklik yapılıyor. Tıbbi patoloji ile anestezi ve reanimasyonun eğitim süresi 4 yıldan 5 yıla çıkarılırken; acil tıp 5 yıldan 4 yıla indiriliyor. Çocuk cerrahisinin 5 yıl olan eğitim süresi de 6 yıl olarak yenileniyor.

TUK’un görevleri taslakta
Sağlık Bakanlığının geçen sene çıkardığı torba yasa içinde 1219 sayılı Kanun’da değişiklik yapılarak, Tıpta Uzmanlık Kurulu (TUK)’nun kimlerden ve kaç üyeden oluşacağı kanun ile belirlenmişti. Bakanlık böylece, TUK’un kaç üyeden oluşacağını tüzükle değil kanun ile düzenleyerek, meslek örgütlerinin Danıştay’a iptal davası açmasının önüne geçmeyi planlamıştı. Hazırlanan Yönetmelik Taslağı’nda ise TUK Sekreteryası, üyelerin seçimi, TUK toplantıları ve Kurulun görevleri ile ilgili maddelere yer verildi.

TUK, Eğitim Kurumlarını Değerlendirme Komisyonunun kurumlara eğitim yetkisi verme ve eğitim yetkisini kaldırma ile ilgili kararlarını kabul veya reddedebilecek. Uzmanlık Dalları Eğitim ve Müfredat Komisyonlarının eğitim sorumlularının eğitim yetkisini kaldırmasına ilişkin kararlarını görüşecek. TUK, uzmanlık ana dallarının rotasyonları hakkında Uzmanlık Dalları Eğitim ve Müfredat Komisyonlarının kararlarını görüşerek kabul veya reddedebilecek. Uzmanlık sınav jürilerini tespit edecek.

Eksiği saptanan kuruma 1 yıl süre
Tıpta Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği Taslağı’nda, uzmanlık eğitiminin nasıl düzenleneceğine ilişkin ayrıntılar şöyle:
Henüz son şeklini almamış Taslak’a göre, Eğitim Kurumlarını Değerlendirme Komisyonu, uzmanlık eğitimi verecek kurum ve birimlerin, uzmanlık dalları eğitim ve müfredat komisyonlarınca belirlenen asgari nitelik ve standartlara uygunluğunu incelemek, belirlemek ve denetlemekle görevli olacak. Komisyon, uzmanlık dallarında eğitim yetkisi verilmesi ve kaldırılması için kurum ve birimleri uzmanlık dalları eğitim ve müfredat komisyonunca belirlenen asgari nitelik ve standartlara uygunluğu yönünden inceleyecek.

Yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda, eksiklikleri tespit edilen eğitim kurumları ve birimlerine, eksikliklerini tamamlaması için en fazla bir yıl olmak üzere süre tanınacak. Tespit edilen süre içinde eksikliklerini tamamlamayan kurum ve birimlerin eğitim verme yetkilerinin kaldırılmasıyla ilgili olarak görüş bildirecek.

Eğitim yetkisi kaldırılabilecek
Eğitim Kurumlarını Değerlendirme Komisyonu ve Uzmanlık Dalları Eğitim ve Müfredat Komisyonlarının yaptığı inceleme ve değerlendirmeler sonucunda, komisyonlarca belirtilen nitelik ve standartlara uymadığı ve belirlenen süre içinde eksikliklerini gidermediği tespit edilen kurum ve birimler ile niteliklerinin devam etmediği tespit edilip bildirilen eğitim sorumlularının eğitim yetkileri, Tıpta Uzmanlık Kurulunca görüşülecek, kabul veya reddedilecek.

Kurum ve birimlerde, kurum içi bilimsel denetimin etkinliğini sağlamak üzere her kurum tıpta uzmanlık eğitimini koordine etme ve denetleme görevini kendi akademik kurullarınca yapacak. Eğitim araştırma hastanelerinde ise bu amaçla Akademik Genel Kurul, Akademik Bilim Kurulu ve Eğitim Planlama ve Koordinasyon Kurulu oluşturulacak.


Başasistan da eğitim sorumlusu
Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’na göre eğitim sorumlusu olarak profesör, doçent, şef ve şef yardımcıları tanımlanırken, Yönetmelik Taslağı’nda en az 3 yıllık uzman olan yardımcı doçentler ve en az 3 yıllık uzman olan başasistanlar da eğitim sorumlusu olarak sayıldı. Ayrıca Adli Tıp Kurumu Kanunu hükümlerine göre Adli Tıp Kurumu ihtisas kurulu başkanları ve en az 3 yıl süre ile kurul üyeliği yapmış adli tıp uzmanları da eğitim sorumlusu kabul edilecek. Eğitim ve araştırma hastanelerinde aynı dalda birden fazla şefin bulunması halinde, şeflerden biri koordinasyonu sağlamak üzere 3 yıllığına kurum amiri tarafından görevlendirilecek. Görev süresi dolan koordinatör tekrar aynı göreve getirilebilecek.

Başasistanlık süresi 3 yıl
Tıpta Uzmanlık Eğitimi Yönetmelik Taslağı’na göre, başasistanların görev süresi 3 yıl olacak. Her 3 yılda bir bilim dalı danışma komisyonunun belirlediği kriterlere göre değerlendirilerek, tekrar 3 yıllık süre için görevlendirilebilecek. Başasistan olmaya hak kazananların başasistanlıkta geçen süreleri, devlet hizmeti yükümlülüğü sürelerinden sayılacak.

Yılda “en çok” değil “en az” 2 sınav
Uzmanlık öğrenciliği giriş sınavı tıp fakültesi mezunları için TUS, diş hekimliği fakültesi mezunları için DUS ve ana dalda uzman olanlar için YDUS olmak üzere yılda en az iki defa olmak üzere yapılacak. Tıpta Uzmanlık Kurulu, ülkenin insan gücü planlamasına göre alınacak uzman ihtiyacını belirledikten sonra ilan edilecek kadrolar ÖSYM’ye bildirilecek. 2002 tarihli Tüzük’te bu sınavlar, yan dal asistanlıkları hariç olmak üzere, kurumların ihtiyaç duyduğu dallarda yılda “en çok iki defa” olmak üzere her yıl yapılıyordu.

Asistanlık sınavı için yaş şartı yok
Asistanlığa giriş sınavı şartları arasında yer alan ve askerlik çağına gelmiş asistanları eğitimlerini yarım bırakmak zorunda bırakan “34 yaş sınırı”, yeni Yönetmelik Taslağı’nda bulunmuyor. Taslak’ta askerlikle ilgili olarak, “Muvazzaf askerlik hizmetini yapmakta olanlardan, bu hizmetlerini uzmanlık öğrenciliği başlangıç tarihine kadar bitirebilecekler ile görevden çekilen veya çekilmiş sayılan memurlardan ve yeniden kamu görevine girebilmek için belirlenen yasal süresi uzmanlık öğrenciliği başlangıç tarihine kadar bitecek durumda bulunanlar, uzmanlık öğrenciliği giriş sınavına başvurabilirler” ifadeleri yer alıyor.

Dil sınavı taban puanı düşürülüyor
TUS, DUS ve YDUS’ta meslekî bilgi sınavına girebilmek için, mesleki yabancı dil sınavından alınması gereken taban puan 60’tan 50’ye indiriliyor. Taslak’a göre, mesleki yabancı dil sınav başarı belgesi, iki yıl geçerli olacak.
Uzmanlık öğrenciliğine atama ve göreve başlama işlemleri bir ay içinde tamamlanacak. İlgili kurum ve birimler tarafından kanuni bir engel bulunmadığı takdirde, bahar sınav dönemi için temmuz, sonbahar sınav dönemi için ocak ayının ilk haftasında uzmanlık öğrenciliğine başlatılacaklar.
TUS, DUS ve YDUS’ta daha önce başarılı olup, ÖSYM tarafından yerleştirilenlerden veya başladıktan sonra, kurum veya dal değişikliği için ya da uzmanlık eğitimini bitirdikten sonra yeniden sınava girenlerin yerleştirmeye esas mesleki bilgi puanı yüzde 2 oranında düşürülecek. Mevcut Tüzük’te, asistanlığa başladıktan sonra kurum veya dal değişikliği için yeniden asistanlık giriş sınavına girenlerin mesleki bilgi puanı yüzde 3 oranında düşürülüyordu.

Makale “tez” kabul edilebilecek
Tezi üçüncü defa reddedilen uzmanlık öğrencisinin, uzmanlık öğrenciliği ile ilişkisi kesilecek. Bu asistanlar, uzman adayı olarak tezlerini tamamlamaya çalışacaklar. Bir yıl içinde tezini tamamlayamayan uzman adayının o birim ile ilişiği kesilecek ve aynı dalda tekrar uzmanlık öğrencisi olamayacak.
Uzmanlık eğitimi süresince, SCI ve SCI-E’de yayınlanan ve uzmanlık öğrencisinin birinci isim olduğu orijinal makale, kurumun akademik kurulunca uygun görülmesi halinde uzmanlık öğrencisinin tezi olarak kabul edilebilecek.

Bitirme sınavına ÖSYM alternatifi
Uzmanlık öğrenciliği bitirme sınavları her ayın ilk haftasında kurumlar tarafından ilan edilen yer ve zamanlarda Tıpta Uzmanlık Kurulu tarafından tespit edilen jüri havuzundan, kurayla seçilen sınav jürileri tarafından yapılacak.
Taslak’ta, bir alternatif olarak uzmanlık bitirme sınavının yılda iki kez ÖSYM tarafından yapılma seçeneğine yer veriliyor. Buna göre, uzmanlık sınavı merkezi sistemle ÖSYM tarafından yılda en fazla iki kez ilgili uzmanlık dalı bilgilerini kapsayacak biçimde test usulüyle yapılacak. Bu sınavda başarılı sayılmak için yüz üzerinden en az 60 puan almak gerekecek.
Mevzuatlarında belirtilen mazeretler hariç olmak üzere, uzmanlık eğitimi süresinin bitimine 6 ay veya daha az süre kalmış olan uzmanlık öğrencileri, son 6 aylık sürenin başladığı tarihi izleyen ilk sınava alınacak. Girdikleri ilk uzmanlık sınavında başarı gösteremeyenler sonraki ilk dönemde açılacak uzmanlık sınavında da başarı gösteremezlerse, uzmanlık öğrenciliği ile ilişikleri kesilecek. Bu suretle uzmanlık öğrenciliği ile ilişkisi kesilenlere, başarısız olunan son sınavı izleyen ilk iki sınavda kullanılmak kaydıyla iki sınav hakkı daha verilecek. Bu sınavlarda da başarılı olamayanlar, aynı dalda tekrar uzmanlık öğrencisi olamayacak.
Bir yıl içinde yapılan ardışık iki uzmanlık sınavında uzmanlık öğrencilerinden en az iki tanesinin başarısız bulunduğu eğitim birimleri ve eğitim sorumluları, eğitim kurumlarını değerlendirme komisyonu ve uzmanlık dalları eğitim ve müfredat komisyonunca incelemeye alınacak.

Uzmanlık jürisi 5 kişilik
Uzmanlık sınav jürisi, eğitim ve araştırma hastanelerinde sınava girecek uzmanlık öğrencileri için genel müdürlükçe, tıp ve diş hekimliği fakültelerinde dekanlıkça, Adli Tıp Kurumunda ise Kurum başkanlığınca Tıpta Uzmanlık Kurulu tarafından tespit edilen jüri havuzu arasından belirlenecek.
Jüri, uzmanlık öğrencisinin bağlı olduğu kurumdan üç, diğer kurumlardan iki olmak üzere toplam beş kişiden oluşacak. Uzmanlık öğrencisinin sınava gireceği dalda beş jüri üyesinin bulunmaması halinde üç jüri üyesinin katılımı ile sınav yapılacak.

Yeterlik sınavı yok
Hazırlanan Taslak’ta yeterlik sınavına dair bir düzenleme bulunmuyor. Yürürlükteki Tıpta Uzmanlık Tüzüğü’ne göre, asistanın eğitim süresinin son yılı içerisinde gireceği yeterlik sınavı, yılda en fazla 3 kez yapılıyor. ÖSYM tarafından yapılan bu sınavda başarılı sayılmak için 100 üzerinden en az 70 puan almak gerekiyor. Ayrıca, uzmanlık sınavı da yılda en az 4 kez asistanların uzmanlık dalında uygulamalı olarak yapılıyor. Hem yeterlik sınavında hem de uzmanlık sınavında iki kez başarısız olanların asistanlıkla ilişkileri kesiliyor.

NOT: Taslağın tüm metnine www.medimagazin.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.




79 yıllık serüven
Türkiye’de mezuniyet sonrası tıp eğitiminin esasları ilk defa, Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’un Sağlık Bakanlığına verdiği yetki ile 1929’da çıkarılan “Tababet Uzmanlık Tüzüğü”ne göre düzenlenmeye başlandı. Ara düzenlemeler ile 1962 yılında “Tababet Uzmanlık Tüzüğü” adını alan beşinci tüzükten sonra 1973 yılında çıkarılan altıncı tüzük, uzun süre yürürlükte kaldı.

1993 yılından itibaren “Uzmanlık Tüzüğü Tasarı Taslakları” dönemi başladı. 19 Haziran 2002 tarihinde, on yedinci tasarı taslağı ve yedinci tüzük olan “Tıpta Uzmanlık Tüzüğü” yürürlüğe girdi. Bu tüzüğe, içerdiği düzenlemelerin hukuk aykırı olduğu gerekçesiyle 2 binin üzerine çıkan dava açıldı.

Tüzük’ün tıp eğitiminin taraflarını memnun etmemesi üzerine yeni düzenleme arayışına giren Bakanlık, 2004 yılında mayıs ve kasım aylarında ve 2005 yılında yeni taslaklar hazırladı. Tıpta uzmanlık eğitimiyle ilgili son düzenleme, şimdiye kadar çıkanların aksine tüzük değil yönetmelik olacak.