Son Zonguldak’tan gelen ve sizin ameliyat ettiğiniz iki ayak amputasyonu ile ilgili kopan uzuvların uygun şekilde taşınması ve kısa sürede nakli ile ilgili konu tekrar gündeme geldi. İlk olarak bu vakadan başlamak istiyorum. Sizin bu vaka sonrası bazı açıklamalarınız oldu ve hatta bazı eleştirilerde bu nakli yapan ekibi eleştirdiğiniz söylendi. Siz bu konuda ne diyorsunuz?
Öncelikle bu soruyu sorduğunuz için çok teşekkür ederim. Özellikle Medimagazin’de bazı doktor arkadaşların sizin dediğiniz şekilde eleştirileri oldu. Ben basına yansıyan haberde vakanın bize oluşunu takiben 12 saat gibi uzun sürede geldiğini bu vakalarda kritik sürenin soğuk iskemi ile beraber 4-6 saat olduğunu bu sürenin aşılması halinde başarı şansının düştüğünü söyledim. Yani sadece durum tespiti yaptım. Ayrıca hastanın erken gelmesi için yapmış olduğumuz hava ambulansı bulmak konusundaki çabalardan bahsettim. Bunun harici herhangi bir kurumu veya kişiyi suçlayıcı bir bildirimde bulunmadım ki beni tanıyanlar birçok olayda sorumluluğu tek başına alan ve kimseyi suçlamayan bir karakterde olduğumu bilir.
Bu haber sonrası Sağlık Bakanlığı bakan beyin istemiyle bir soruşturma açmış. Bu konuda yorumunuz ne olur.
Benimde bu konu ile ilgili ifadem Sağlık Bakanlığı denetçisi tarafından alındığı için söyleyebilirim ki bu durum şu anda bir soruşturma değil sadece bir ön inceleme. Ancak bugünde başka bir haber ajansında bizim gibi geç gelen ve ameliyat şansını kayıp eden bir vakadan bahsediliyor. Bakın ben yaklaşık olarak 20 yıldır uzuv replantasyonları ile ilgileniyorum. Başlangıçtan bu zamanıma kadar inanın son vakamıza benzer birçok vakamız oldu. Ben biliyorum ki uzuv replantasyonları yapan birçok cerrah arkadaşta bizim karşılaştığımız sorunla karşılaşıyorlar ki biraz önce bahsettiğim haberde bununla ilgiliydi. Şunu üzülerek söylemeliyim ki benim bu vakalara başladığım andan bu zamana kadar kendi kişisel tecrübemde çok yol kat etmediğimizi görüyorum. Hala vakalar geç olarak mikrocerrahi merkezlerine gönderilmekte ve daha kötü olan soğuk iskemi sağlanmadan uygunsuz taşınma şartlarında ampute segmentler merkezlere ulaşıyor. Tahmin ediyorum benim bu röportajdan sonra bir farkındalık oluştu ve Sağlık Bakanlığı yaklaşık olarak 40 ın üzerinde ilde nakil merkezlerinin planlanacağını, bu şekilde nakil süresinde vakit kayıplarının minimum süreye indirileceği söylendi. Bence bu çok iyi bir gelişme ve mutluluk verici. Yıllarca bu vakalarla uğraşan, oldukça fazla emek vermiş bir cerrah olarak zannederim bu konuları söyleme ve bazı eksikliklerin düzeltilmesi konusunda yapılacak girişimlerde bir misyonum olacağını düşünüyorum. Sağlık Bakanlığının yaptığı bu son olumlu girişimden dolayı şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki iyi ki bu röportajı yapmışım.
O zaman bize tekrar ampute uzuv segmentlerinin nakilinde nelere dikkat etmek gerekiyor ve bu sürecin ameliyatın sonucunu nasıl etkilediğini anlatabilir misiniz?
Ampute uzuv segmenti kol bacak gibi kas dokusu ve diğer dokuları hacimce daha fazla içerediğinden parmak segmentleri gibi daha küçük hacimli ampute segmentlere göre iskemiye dayanma süresi daha kısadır. Bu süreyi soğuk iskemi olarak kol ve bacaklarda 4-6 saat, parmaklarda ise 8-10 saate kadar çıktığı bilinmektedir. Ancak bu süre optimal şartlarda sağlanmış soğuk iskemi için geçerlidir. O zaman soğuk iskemi nasıl sağlanacaktır. Bu da benim derslerde öğrencilerimize anlattığım gibi şu şekilde olmalıdır. Öncelikle ampute uzuv varsa su geçirmez bir kabın içine konmalıdır. Sıklıkla böyle bir transport kabı bulunamadığından su geçirmez bir poşetin içerisine uzuv yerleştirilmelidir. Takiben yine varsa buz dolu transport kabının içine, kabın içindeki veya poşetin içerisindeki ampute segment gömülmelidir. Bu taşıma şekli optimal soğuk iskemiyi sağlayacaktır. Bilindiği gibi bu şekildeki nakil hücresel metabolizmayı yavaşlatarak kansız kalan uzuvda doku ölümünü yavaşlatacaktır. Bu durum uzvun tekrar kanlanmasının sağlanmasını takiben başarı şansını artırarak uzvun kurtulmasını sağlayabilecektir. Bunun yanında doku ölümüne bağlı oluşacak artık yıkım ürünlerinin ampute segmenteki miktarınıda azaltacaktır. Buda uzuvun kanlanmasından sonra hastanın vücuduna daha az miktarda toksik metabolit girmesini saplayarak hayati tehdit eden komplikasyonlara yol açma durumunu önliyebilecektir. Tekrar vurgulamak istiyorum ki uzuv amputasyonları çok acil durumlardır ve başarı şansı nakil süresinin uzunluğu ile ters orantılıdır. Acil servisteki sağlık personelinin bu sürenin öneminin farkında olmaları gerekmektedir. Ve en kısa sürede hasta hazırlanarak en yakın mikrocerrahi merkezine gönderilmelidir. Hastaya zaman kayıp ettirecek girişimlerden kaçınılmalıdır. Ve yine vurgulamak isterim ki soğuk iskemiyi sağlamak çok önemlidir ve hatta benim yaptığım gibi Tıp Fakültelerinde herhangi bir cerrahi stajında en azından bir kez bu prosedürden bahsedilmelidir. Yoksa bizim en sık karşılaştığımız gibi buz akülerini uzva sararak soğuk iskemi sağlanamaz.
