2000 yılında yüksek vücut kitle endeksi, kişinin ömrünü kısaltan 11. önemli risk faktörüydü. Lancet dergisinde yayınlanan Küresel Hastalık Yükü araştırmasına göre 2021 yılına gelindiğinde altıncı sıraya yükseldi.
Obeziteye bağlı ölümlerden ölen kişilerin en sık yaşadığı koşullar arasında yüksek tansiyon, kalp sorunları, böbrek fonksiyon bozuklukları ve tip 2 diyabet yer alıyor.
Ancak bilim insanları, hava kirliliğinin, 2021'de küresel hastalık yüküne, obezitenin yanı sıra en büyük katkıyı sağlamaya devam ettiğini buldu.
Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü'nde (IHME) yardımcı profesör olan Dr. Michael Brauer, risk faktörlerinin gençlerde daha yaygın hale geldiğini, ancak aynı zamanda “zamanla bu koşulları geliştirme olasılığı daha yüksek olan yaşlanan bir nüfusun göstergesi” olduğunu söyledi.
204 ülkeden veriler incelendi
Lancet'te yayınlanan çalışma, 1990'dan 2021'e kadar 204 ülke ve bölgeden elde edilen verileri inceledi.
Obezite prevalansının en yüksek olduğu yerler Tonga, Amerikan Samoası, Polinezya ve Mikronezya, Cook Adaları ve Niue çıktı. Pek çok ada ülkesinde artan obezite oranlarının arkasında sağlıklı gıdaya karşı sağlıksız gıdanın bulunmasının olduğu düşünülüyor. Listede Türkiye de kırmızı renkte obezite tehlikesi yaşayan ülkeler arasında yer aldı.
Araştırmacıların incelediği risk faktörleri arasında, 2021 yılında küresel hastalık yüküne en çok katkıda bulunan faktörün hava kirliliği olduğunu, bunu yüksek tansiyon ve sigaranın takip ettiğini buldular.
14 yaş ve altı genç nüfus için sağlıksızlık ve erken ölüm açısından en büyük riskler düşük doğum ağırlığı, erken doğum, kirli su ve hijyenik koşullardı.
Bu arada ileri yaştaki gruplarda yüksek tansiyon, yüksek VKİ, yüksek kan şekeri düzeyleri ve yüksek LDL kolesterol düzeylerinin yaşam sürelerinin kısalması üzerinde daha büyük etkileri olduğu görüldü.
2000 ile 2021 yılları arasında, kötü sağlık koşulları ve yüksek VKİ nedeniyle erken ölüm oranları yüzde 16 arttı.
Hareketsiz yaşam tarzı ve aşırı işlenmiş gıda faktörü
Bunda aşırı işlenmiş gıdaların yükselişi ve daha hareketsiz yaşam tarzlarının yaygınlaşmasının payı yüksek görünüyor.
Bireylerin yüksek VKİ riskine maruz kalma oranı 2000-2021 döneminde yılda yüzde 1,8 arttı.
Araştırmacılar ayrıca küresel yaşam beklentisinin 2022 ile 2050 yılları arasında artmaya devam edeceğini ancak hızının yavaşlayacağını söyledi.
Araştırmacılar, 2050 yılında erken ölümün ana nedenlerinin kalp hastalığı, felç, diyabet ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olacağını tahmin ediyor.
