İyi bir cerrahta hangi özelliklerin olması gerekir?

Cerrahınız genç mi yoksa yaşlı mı olmalı?

En iyi cerrah kaç yaşında olmalı? Yaşlı cerrahın tecrübesi mi, yoksa genç cerrahın enerjisi mi sizi sağlığınıza kavuşturur? Bu kritik soruyu tıp dünyasında söz sahibi isimlere sorduk. Uzmanların bu soruya verdiği cevabı merak ediyorsanız, bu yazı dizisini mutlaka okuyun; doktorunuzu seçerken kararınızı bilinçli şekilde verin....

Türk filmleri tarafından yıllarca kandırılmışız. Ameliyathanelerdeki manzara, bizim filmlerden kafamıza kazınanlardan tamamen farklı. Beyaz ışıkların altında, hemşiresine 'neşter!' diye bağıran cerrahlar artık yok. Bir kere bıçak ya da büstri diyorlar; aklınızda olsun. Türkiye'deki ameliyathanelerde biraz 'Grey's Anatomi' (son dönemin en gözde tv dizilerinden) kıvamı var. Yeni nesil cerrahların ameliyathane kreasyonları bile değişik. Desenli, çiçekli, hatta komik çizimli ameliyat başlıkları giyiyorlar. Ama bunları hastalar ne yazık ki göremiyorlar. Onlar ancak, ondan başlayıp sekize doğru geri sayana kadar bu dünyayı izleyebiliyorlar.

STRES YOK, MÜZİK VAR!
Hastalar gözlerini kapattıklarında öyle stresli, soğuk terler döken hekimler başlarına geçmiyor. Genellikle hafiften bir müzik sesi duyuluyor. Genç doktorların ameliyathanelerinden rock sesleri, yaşça ileri cerrahların operasyonları sırasında ise genellikle klasik müzik nağmeleri yükseliyor. Cerrahlar hangi yaşta olursa olsun ellerine neşter almaya bayılıyorlar. Ameliyatı bir ibadet gibi görüyorlar. Hastalar da hangi yaşta olurlarsa olsun ameliyattan korkuyorlar. Narkoz etkisiyle garip bir uykuya dalarken, hayatlarını pek de tanımadıkları cerrahlara teslim ediyorlar. Peki hayatlarına o sırada yön verecek, sağlıklarını belirleyecek cerrahları seçme hakları yok mu? İyi cerrah nasıl olur, yaşına bakmalı mı? İşte bu kritik sorunun yanıtını sizler için Memorial Hastanesi ameliyathanesindeki doktorlara sorduk:

* * *


Cerrahların dünyasının tüm sırları

Ameliyat olmak zorunda kalmadan ameliyathanenin kapısından içeri adımınızı attınız mı hiç? Bir yakınınız için ameliyathane kapısı önünde beklerken nasıl strese girdiniz, zorunlu bir ameliyat için o kapıdan girerken nasıl korktunuz? Bilmediğiniz dünyadan korkmanız, çekinmeniz, ürkmeniz normal. Size o dünyanın kapılarını açmanın yolu; bu yazı dizimizde. Ameliyathane kapılarının ardında neler oluyor? Cerrahlar ameliyathane kapılarının ardında nasıl yaşıyorlar? Neler ameliyat sırasında normal, neler anormal? En iyi cerrah nasıl seçilmeli, yaşına bakılmalı mı? Kadın cerrah mı tercih etseniz daha iyi olur, erkek mi? Bazı branşlarda cerrahın cinsiyeti önemli mi? Ameliyat olmak için hastane nasıl seçilmeli? En uygun ameliyat zamanı nedir? En yeni ameliyat tekniği en iyisi mi, en pahalı malzeme mi kullanılmalı? Kritik karar öncesi bilinçli hasta olun; ameliyathane sırlarını onların içindeki ayrı dünyada yaşayan cerrahlar anlattı.


* * *

İyi cerrah az uyur, ağlamaz

Memorial Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahı Op Dr. Gökçe Şirin, Dr. Faruk Tükenmez; ameliyathanelerin kapalı kapılarını sizlere açtı.

* Ameliyat olacak kişi siz olsanız korkar mısınız?
F.K. Korkarız, kim ameliyat olmaktan korkmaz biz de korkarız.

* Ameliyatlar hep filmlerde gördüğümüz gibi mi oluyor?
F.K. Hayır ameliyatın iyi gitmesi için ameliyathanede stresin olmaması gerekir. Ayrıca biz neşter yerine bistüri diyoruz.

* Cerrahların uğurlu saydıkları ameliyat aletleri var mı?
G.Ş. Uğur getirir diye taşımayız, ancak her cerrahın kendi ameliyat aleti var. Bunlar aynı gibi gözükse bile, cerrah hemen kendi malzemesi olup olmadığını fark edebilir.

* İyi bir cerrahta hangi özelliklerin olması gerekir?
F.K. Cerrah gibi yaşamak gerekir. Biz bu departmana alınırken ilk sorulan sorulardan biri, 'uykuya düşkün müsün?' oldu; iyi bir cerrah fazla uyumaz. Uykusuzluğa dayanıklıdır. Bazen ameliyatlar saatlerce sürebilir.
G.Ş. İyi bir cerrah kahve içmez, elinin titreme olasılığına karşı dikkatli davranır; bizim en değer verdiğimiz şey parmaklarımızdır. Öyle akşam hastaneden çıkınca 'birkaç duble bir şey içeyim' gibi bir lüksümüz yoktur. Her an ameliyata çağrılabilirsiniz ve çakır keyif ameliyata girilmez.

* En büyük kabusunuz ne?
F.K. Ameliyat masasında hastanın kalmasıdır, neyse ki bunu çok fazla görmüyoruz. O zaman bile üzüntünüzü, stresinizi belli etmemek durumundasınız. Ameliyathanelerin etrafında ağlamak yasaktır.
G.Ş: Ameliyathanede stres yasaktır. Kendi başınıza üzülmenin yolunu öğrenmelisiniz. Bu stres sonraki operasyona yansımaz.

* * *
Yeniliği izlemeyen cerrah eskir

Op. Dr. Selim Gökay (Ortopedi ve Travmatoloji Cerrahı- 28 yaşında): Cerrahın hastayla arasındaki bağ çok önemli. Bu da yaşa bakmaz. Cerrahın, hastayı kendi ailesinden biri gibi görüp, öyle davranması gerekir. Yeniliklere açık olmak ayrıca çok önemli. Hangi yaşta olursa olsun cerrah yeni gelişmeleri izlemeli. Cerrahın genci de kıdemlisi de yeni gelişmeleri izlemezse eksik kalırlar. Cerrahide kıdem çok önemli; ameliyathanelerde usta çırak ilişkileri var. Ama yaşına bakmak yerine hastalarına bakmak daha iyi bir yol.

90 yaşında bile ameliyat yapılır

Prof. Munci Kalayoğlu (Karaciğer nakli duayeni): Doktorun başarısı yaşa bakmaz. Bazı doktorlar 50 yaşında tükenir. Bazıları 90 yaşında bile ameliyat yapar. Ünlü kalp cerrahı Dr. De Bakey, 93 yaşında zorlu ameliyatlara imza atmıştır. Ameliyat fiziksel kondüsyon gerektiren bir iş değildir. Mantığını ve dikkatini topladığı anda tecrübe büyük işe yarar. Ben kendim ya da yakınlarım için cerrah seçeceksem yaşına bakmam. Öncelikle iyi bir cerrahın işini çok çok sevmesi gerekir.

Yaş yerine diyaloğa bakın

Op. Dr. Altuğ Semiz (Kadın Sağlığı ve Hastalıkları-30 yaşında): Deneyim tabii ki cerrahide çok önemli; ama iyi bir cerrah olmaya insiyatif almaya başladığınız dönem başlarsınız. İyi bir cerrah, hastasıyla iyi ilişki kuran kişidir. Bu da yıllarla doğru orantılı değildir. Ben kendi adıma, cerrah seçmek istesem, odada onunla geçirdiğim ilk yarım saat bana tüm ipuçlarını verebilir. Güven duygusu, beni tatmin edip etmediği; yapacağı iş konusunda önemli veriler verir. Birikimini aynı zamanda hastaya aktarabilmeli.

Asık suratla stres yayamazsınız

Doç. Dr. Ergun Demirsoy (Kalp ve Damar Cerrahı): Cerrah olduğunuza göre artık profesyonelsiniz; üzüntünüzü, stresinizi göstermemeyi öğrenmeniz gerekir. 'Ben çok bunaldım, bugün erken çıkayım' gibi lüksleriniz yoktur. 'Uykum geldi, yoruldum' gibi bahaneleri kullanamazsınız. Ameliyatınız kötü geçmiş olabilir ama sıradaki ameliyata onun stresini taşıyamazsınız; sizden sonra ameliyata girecek arkadaşlarınıza ortalıkta asık suratlı dolaşıp stres yayamazsınız. Üzülecekseniz, ağlayacaksanız; sessiz ve belli etmeden yapmanız gerekir.

Mahkeme değil ameliyathane

Prof. Dr. Kemal Sarıca (Ürolog): Ameliyat benim için ibadettir. Stresle ameliyata girilmez. Mahkeme duvarı gibi suratla ameliyathaneye gelemezsiniz. Ekibinize rahatlığı ve güveni vermek zorundasınız. Ameliyathanedeki stresi azaltırsanız, başarı şansınızı artırırsınız. Ameliyata girdiğimde etrafımdakilere espri yaparım. Bilmediğim İtalyanca konuşurum. Doktor arkadaşlarım da bilmedikleri İtalyanca ile karşılık verirler. 20 yıldır ameliyat yapıyorum ve her gün büyük bir hevesle ameliyata geliyorum.


Sabah