Anne adayları bir süredir tedirgin şekilde bir tartışmayı izliyor. Kardiyolog ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Canan Karatay'ın "hamilelikte şeker yüklemesi anneye ve bebeğe zarar verir" yönündeki açıklamaları tartışılıyor.
Karatay'ın açıklamalarının ardından Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği, ünlü profesör hakkında suç duyurusunda bulunmuş, halk arasında "şeker yüklemesi" adıyla bilinen "gebelik şekeri testi"nin Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Uluslararası Diyabet Federasyonu, Avrupa Endokrin Derneği, Avrupa'da ve Avustralya'da birçok diyabet ve endokrin cemiyetleri tarafından kabul gördüğünü açıklamıştı.
Al Jazeera, anne adayına 24 ve 28'nci haftalar arasında şekerli sıvı verilerek yapılan, kandaki değişimlerin ve gebelikte diyabet riskinin takip edildiği "gebelik şekeri testi"nin dünyadaki uygulamalarını araştırdı.
"Türkiye'de gebelik diyabeti yüzde 3,17"
Uluslararası Diyabet Federasyonu’ndan (UDF) Epidemoloji ve Kamu Sağlığı Başkanı Dr. Lydia Makaroff, gebelik şekeri testinin Avrupa’da gelir seviyesi yüksek ülkelerde, Kuzey Amerika’da, Orta Doğu’da ve Batı Pasifik bölgelerinde yaygın bir uygulama olduğunu söyledi. Makaroff, testin Sahra altı Afrika ve Güney Amerika’da ise çok fazla kullanılmadığını açıkladı.
Makaroff, 2009’da Türkiye’de de hamile kadınların yüzde 3,17’sinde gebelik diyabetine rastlandığının altını çizdi:
“Uygulamada verilen 75 gram glikoz, 15 çay kaşığı şekere eşit. Bu miktarın, Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği günlük 10-12 çay kaşığı şekerden fazla olduğu da bir gerçek. Ancak test, hem annenin hem bebeğin yararına. Çünkü bu şekilde, gestasyonel diyabetin (hayatı boyunca diyabet belirtisi göstermeyen bir kadının hamilelikte karşılaştığı diyabet) önüne geçilebilir. Gestasyonel diyabet teşhisi konulması durumunda ise anne adayına, kan şekeri seviyesini düşürecek, anne ve bebeğin sağlığını garanti altına alacak bir diyet uygulanır. Gestasyonel diyabeti belirlemek için gebelik şekeri testinden daha kesin bir test yoktur. 2009’da yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye’deki hamile kadınların yüzde 3,17’sinde gestasyonel diyabete rastlandı.”
Makaroff’a göre UDF ve WHO, özellikle gelişmiş sağlık sistemine sahip ve sağlık harcamalarının milli servetten yüksek oranda pay aldığı ülkelerde gebelik şekeri testi yapılmasını öneriyor. UDF’nin belirlediği kriterlere göre Türkiye de sağlık sistemi gelişmiş ülkeler arasında.
Makaroff’un açıklamasında, daha az gelişmiş sağlık sistemine sahip ülkelerde ise kandaki gebelik diyabetinin yerel kaynakların izin verdiği ölçüde takip edilmesi gerektiği belirtiliyor. Bangladeş, Kamboçya ve Ruanda gibi ülkeler bu kategoride yer alıyor.
'Test, anne ve bebeğe zarar vermiyor'
Avrupa Endokrin Derneği üyesi ve Aarhus Üniversitesi Endokrinoloji Anablim Dalı Profesörü Jens Sandahl Christiansen ise testin, Avrupa'da oldukça yaygın olduğunu yineleyerek zararlı gestasyonel diyabet ve zararsız glikozürinin birbirinden ayrılması için önem taşıdığını belirtiyor:
"Zararsız glikozüri, gebelikte sıkça karşılaşılan bir durumdur. Şeker böbreklerde geri emildiği için, normalde idrarda şeker bulunmaz. Ancak gebelik sırasında sıkça idrara çıkılması ve böbrekten süzülen glikoz miktarının artışına bağlı olarak bazı kadınlarda glikozüri görülebilir. Ancak bu durum zararlı değildir. Zararlı gestasyonel diyabetin olup olmadığının belirlenmesi için anneye ilk aşamada verilen glikoz miktarı 75 gramdır. Kan şekeri seviyesi yüksek çıkarsa ikinci test uygulanır. Testin anne ve bebeğe zararı yoktur."
'75 gram glikoz, 1.5 fincan pirinçte de var'
Avustralya Diyabet Derneği, gebelik şekeri testinin bebek ve anneye zarar verdiğini gösteren bir kanıt olmadığını belirtiyor. Al Jazeera’ye konuşan dernek yetkilileri testin, Avustralya, Birleşik Krallık ve Avrupa dışında Çin, Japonya, Malezya ve Hindistan’da da kullanıldığını söylüyor.
Dernek, özellikle diyabeti olup olmadığını bilmeyen kadınların ve hâlihazırda diyabet rahatsızlığı olan gebelerin şeker yüklemesi testine girmeleri gerektiğini ifade ediyor. Derneğe göre teşhis edilmemiş ve tedavi edilmemiş gestasyonel diyabet, olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Yetkililer, test için verilen 75 gramlık glikozun 1,5 fincan pişmiş pirincin içinde de yer aldığını belirtiyor.
