Doktorlar interneti ve sosyal medyayı ne kadar kullanıyor?

Boehringer Ingelheim Türkiye, Klinik Kalite ve İlaç Güvenliliği Departmanı’ndan Ecz. Yelda Arıkan ve Dr. Taylan Benker tarafından hazırlanan 604 doktor ve 1204 hastayı kapsayan araştırma, bu yıl Istanbul’da gerçekleşen 11. IsoP Annual Meeting’de 2 adet poster sunumu ile yer aldı. Bu araştırmada, internetin ve sosyal medyanın Türk sağlık çalışanlarının ve hastaların sağlık ve ilaçların yan etkileri hakkında bilgilere erişmesi üzerinde etkileri gösterildi.

Araştırma sonuçlarına göre doktorlar, internette zamanlarının yaklaşık %47’sini bilimsel amaçlara ayırıyor. Profesyonel internet kullanımının %12’sinin amacı ise ilaçların yan etkileri/kontrendikasyonları hakkında bilgi almak. Hem doktorlar hem de hastalar tarafından internet kullanımının en yaygın nedenleri arasında; makaleleri / medikal literatür taramak (%56,3), uzmanlık dalları ile ilgili gelişmeleri öğrenmek (%54,2) ve klinik çalışmalar hakkında bilgi edinmek (%44,4) yer alıyor. Klinik çalışmalar hakkında bilgi edinmek amacıyla interneti kullanmaya en fazla ilgi duyanlar ise endokrinologlar ve kardiyologlar. Aile Hekimleri (GP/FP)’lerin interneti kullanma amaçları arasında; Sağlık Bakanlığı’ndan güncel bilgileri takip etmek ve ilaçların yan etkileri ile etkinlikleri hakkında bilgi edinmek yer alıyor.

Doktorların günlük pratiklerine en fazla katkıda bulunan bilgi kaynakları “bilimsel toplantılar” ve “medikal yayınlar / makaleler”.  İnternetteki medikal içerikli siteler ise ilaç etkililiği ve yan etkileri hakkında bilgi kaynakları sıralamasında üçüncü sırada yer alıyor. Doktorlar için ilaç firmalarının tıbbi mümessilleri de hâlâ önemli bir bilgi kaynağı olarak görülmekte. Araştırmada doktorların en az takip ettiği bilgi kaynağı ise “ilaç şirketlerinin web siteleri” olduğu ortaya çıktı. 

Yapılan araştırmaya göre Türk hastalar, muhtelif kaynaklardan medikal bilgiye ulaşıyor. En çok danışılan (%98) ve en çok tercih edilen (%81) bilgi kaynağı doktorlar ve eczacılar (%92 ve %11). Aynı zamanda sağlık çalışanı olmayan ve bilimsel medikal dayanağı olmayan başka kaynaklara da geniş ölçüde başvuruluyor. Diğer kaynaklar arasında en yüksek yüzdeleri ise yakın akrabalar – arkadaşlar (tanıdıklar), TV ve internet (sırasıyla %63, %45, %41) alıyor.

Yapılan araştırmada internet kullanıcılarının hemen hemen tamamı aynı zamanda sosyal ağ takipçileri (%97) olarak belirlendi. Facebook, sağlıkla ilgili konularda interneti bilgi kaynağı olarak kullanan ve katılımcılarının büyük çoğunluğunun sık ziyaret ettiği bir sosyal ağ sitesi olarak dikkat çekiyor. Bu kanalı oldukça uzak bir arayla YouTube takip ediyor (%54).

Bir ilaç yan etkisiyle karşılaştıklarında ilaçların hasta kullanım kılavuzuna bakan Türk hastaların oranı ise %72. Hastaların yarısı kendi doktoruna veya eczacısına danışıyor (sırasıyla %54 ve %45). Hastalar için sağlıkla ilgili konularda internet bir kaynak olarak gösterilmesine rağmen, yan etkilerle karşılaşıldığında konuyla ilgili internetten arama yapmak listenin alt sıralarında yer alıyor.

Türk hastalar, sağlıkla ilgili bilgileri aramak için interneti tercih ediyorlar. Sağlıkla ilgili konular için internet kullanımının temel amacı; hastalıklar hakkında (%42) ve ilaç etkinliği hakkında (%40) bilgi edinmek. İnternet, doktorlar hakkında ve ilaçların yan etkileri hakkında bilgi edinmek amacıyla da kullanılıyor. Sosyal ağ takipçileri, sosyal ağ siteleri aracılığıyla; gidilmesi gereken uzmanlık alanları, tedavi yolları, ilaçlar veya yan etkileri hakkında tavsiyelerde bulunduklarını (%32) ya da öneri aldıklarını (%40) ifade ediyorlar.

Anket katılımcıları, sosyal ağları başkalarının medikal sorunlar konusundaki deneyimlerini öğrenmek için de kullanıyor. Araştırmada katılımcıların en çok tavsiye aldıkları konu “bir hastalık hakkında bilgi” (%66) oldu.