Bakanlığa ilaç ve tıbbi cihazda "F-16" sistemi

Sağlık bakanlığı'nın da yüksek miktarlı tıbbi gereç alımına ilişkin off set sistemine başvurmasının yasal altyapısı, geçen yıl çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnamelerde yer almıştı. Ancak Bakanlık'a bu konuda yetki verilmesine rağmen, ilgili yönerge halen çıkarılmadı.

Edinilen bilgiye göre, Sağlık Bakanlığı Yatırım Modelleri Daire Başkanlığı tarafından hazırlanan off set yönerge taslağı Bakan Recep Akdağ'a da sunuldu. Bakan'ın onayının ardından, ilk off set uygulama için çalışmalar da başlayacak.

TÜRKİYE, SİVİL OFF SET UYGULAYAN DÜNYADAKİ İKİNCİ ÜLKE OLACAK

Tüm dünyada, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu yaklaşık 120 ülke askeri sanayi alanında off set sistemini kullanıyor. Ancak sivil alanda off set sistemini kullanan tek ülke Rusya. Türkiye, sivil alanda da bu sisteme geçecek olan ikinci ülke olacak.

Off set sistemi şöyle işliyor; Kamu kurumları tarafından açılan uluslararası ihalelerde, ihaleyi verecek ülkeden çıkacak dövizi telafi etmek ve bu ülkenin ihracat potansiyelini arttırmak için ihaleyi alacak yabancı firmadan, ana ihale anlaşmasına ek olarak taahhütler isteniyor. Bu taahütler arasında, yabancı firmanın ihaleyi veren ülkeye ilgili konuda teknoloji transferi yapması, birlikte üretim modeli uygulanması gibi unsurlar yer alıyor.

TÜRKİYE, SAĞLIK ÜRÜNLERİNDE BÜYÜK TİCARET AÇIĞI VERİYOR

Türkiye, ilaç ve tıbbi malzeme konusunda çok büyük miktarda ticaret açığı veriyor. Örneğin, 2011 yılında Türkiye'nin tıbbi ilaç pazarı 2.4 milyar ABD doları oldu. Ancak bu rakamın sadece 226 milyon dolarını Türkiye'nin ihraç ettiği ürünler oluşturdu. Türkiye'ni 2011 yılında bu alanda yurtdışından ithalatı ise, 2 milyar 174 milyon dolar oldu. Off set ihale sistemi ile, Türkiye'ye ilaç ve tıbbi cihaz konusunda teknoloji transferi sağlanması, böylece ticaret açığının da düşürülmesi amaçlanıyor.

Sağlık Bakanlığı'nın hazırladığı taslak yönerge ile, proje bedeli 5 milyon dolardan fazla olan ürünler için off set uygulaması yapılması planlanıyor. Tedarik edilecek ürünün fiyatının yaklaşık yüzde'sine off set uygulanması planlanıyor.

F-16 UÇAKLARI, OFF SET ANLAŞMAYLA ALINMIŞTI

Askeri savunma sanayinde off set uygulamasını kullanan Türkiye'nin, bu sistemle yaptığı en büyük ihale F-16 uçaklarına ilişkin ihale olmuştu. 1983 yılında Türkiye ile General Diynamics firması arasında imzalanan 160 adet F-16 savaş uçağının alım ihalesinde, ortak üretim yapılması şartı da anlaşmaya koyulmuştu. Anlaşma kapsamında Türkiye'ye 150 milyon dolarlık doğrudan, 1,2 milyar dolarlık da dolaylı off set taahhüdü alınmıştı. Aynı ihale kapsamında, doğrudan off set uygulaması olarak F-16 uçaklarının üretimi ve seyrüsefer sistemlerinin üretim teknolojisinin Türkiye'ye taşınması sağlandı. Ayrıca, dolaylı off set çerçevesinde de, üretim tesisinin Türkiye'de kurulması sağlandı.

İŞTE YASAL ALTYAPI

Sağlık Bakanlığı'na off set sistemi uygulama izni 2 Kasım 2011 tarihli ve 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile verilmiş durumdu. Kararname'ni n13. maddesinde şu ifade ile Sağlık Bakanlığı'na yetki veriliyor;

"Sağlık hizmeti sunumunda ihtiyaç duyulan ve ileri teknoloji gerektiren tıbbi cihaz, ürün ve hizmetlerin üretimine, teknolojilerinin geliştirilmesine ve yurtdışından transferinine yönelik yerli ve yabancı yatırım ve teknoloji imkanlarını araştırmak, teşvik etmek ve bu ürünlerin off-set ticaretini düzenlemek.."

Yine aynı kararnamenin 50. maddesinde de şu ifade yer alıyor;
"Sağlık hizmeti sunumunda ihtiyaç duyulan tıbbi cihaz, ilaç ve diğer ürün ve hizmetlerin yurtdışından alınması ya da bu yönde yurtdışı kaynaklı yatırım yapılması durumunda, karşılığında satıcı firmadan yerli sanayi katılımı, Ar-Ge, teknolojik işbirliği ve off-set yükümlülüğü istenmesine ilişkin hususlar Bakanlıkça düzenlenir."