* Multipl Skleroz (MS) nedir?
Multiple skleroz, beyni ve omuriliği tutan merkezi sinir sistemi hastalığıdır. Kısaca MS olarak anılır. Merkezi sinir sisteminde sinir liflerini çevreleyen ve koruyan miyelin isimli yağlı bir doku vardır ve bu doku sinir liflerinin elektrik uyarılarını iletmelerine yardımcı olmaktadır. MS'de miyelin skleroz adı verilen nedbeler bırakarak birçok bölgede yok olur. Miyelin sadece sinir liflerini korumakla kalmayıp, görevlerini yerine getirmelerini de sağlar. Miyelin yok olduğunda veya hasar gördüğünde, sinirlerin beyine giden veya beyinden gelen elektrik uyarılarını iletebilme kapasiteleri kesintiye uğramakta ve bu durum çeşitli MS belirtilerini ortaya çıkarmaktadır.
* MS’e yol açan nedir? Bulaşıcı özelliği var mıdır?
Nedeni henüz bilinmeyen MS, ölümcül, bulaşıcı veya korkulacak bir hastalık değildir. Bu konuda üç yaygın teori; virüs saldırısı, bağışıklık reaksiyonu ve kombinasyon yani hem virüsler hem de bağışıklık sisteminin etkiliği olduğu düşünülmektedir.
Ayrıca doğrudan doğruya kalıtsal değildir, bununla birlikte yapılan çalışmalar ailesel eğilimin varolduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu durum kardeşlerin veya diğer yakın akrabaların hastalığı geliştirmelerinin bir ölçüde daha muhtemel olduğu anlamına gelmektedir. Bununla birlikte, MS'i olan kişilerin yüzde 80'inde MS'i olan yakın bir akraba görülmemektedir. Ölümcül ve korkulacak bir hastalık olmadığından, hastanın desteklenmesi durumunda toplumsal hayata adapte olmasına mani değildir.
* MS kimlerde görülür, belirtileri nelerdir?
MS genç erişkin hastalığı olarak bilinir. Nadiren 20 yaşın altında ve 40 yaşın üstünde görülmektedir. Hissizlik, kas sertleşmesi, titremeler, çift görme veya bulanık görme, ince hareketlerde beceri kaybı, beden veya bacaklarda güç kaybı, konuşma bozukluğu, pelteklik gibi şikayetler Multiple Skleroz (MS) habercisidir. Başlangıç belirtileri genellikle hafiftir ve başka sinirsel hastalıklarla benzerlikler gösterir. Fakat zaman ilerledikçe bunlar daha sık ve daha ağır olabilir. Belirtiler sinir sisteminin tutulan bölgesine göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle de MS’i ortaya çıkarmak zor olabilir.
* Önlenebilir ya da tamamen tedavi edilebilir mi?
Kesin tedavisi mümkün olmamakla birlikte, MS hastalarının ataklarını önleyebilen ve klinik bulgularını düzenleyebilen tedavilerle hastanın yaşam kalitesi artırılıyor. Hastalığın seyri nedeniyle yaşam aktiviteleri kısıtlanarak ev, aile, iş ve sosyal yaşamında çeşitli güçlüklerle karşılaşabilen MS hastaları için destek tedaviler sağlanıyor.
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi (GÜTF) Nöroloji Ana Bilim Dalı MS Polikliniği olarak biz de bu alanda 30 yıldır hasta ve hasta yakınlarına gerekli bilgi ve desteği sunuyoruz.
* Rehabilitasyon ve egzersiz yardımcı oluyor mu?
Hastalara MS’i anlatmak, hastanın bunu kabullenmesi çok zor. Neden olduğu ve olacağı bilinmeyen bir hastalık. Ama biz MS uzmanları olarak onlarla iletişim kurmaya çalışıyoruz. Hastayla, hatta ailesiyle konuşuyoruz.
MS için kesin bir tedavi yok. Fakat hastaların bağımsız, rahat ve üretken olmalarını sağlamak için genel vücut sağlıklarını korumaları, ilaçlarını düzenli kullanmaları, mutlaka egzersiz yapmaları ve psikolojik destek almaları gerekmektedir.
Egzersizlerimizi MS dernekleri desteği ile yapıyoruz. Çünkü derneklerde gerçekten kendini bu soruna adamış kişiler çalışıyor. Hastaların bir araya gelmeleri, grup terapileri, sosyal etkinlikler, egzersiz ve yoga programları düzenliyorlar ve çok işe yarıyor. Fizik tedavi ile hastanın yaşam kalitesi, aktivitesi çok yükseliyor. Profesyonel fizyoterapistler hasta ile aileyi eğitiyor ve çok önemli dönüşler alınıyor. Hastanın o günkü problemi neyse ona yönelik destek tedavi sağlanıyor. Düzgün yürüyen, herhangi bir yardıma ihtiyacı olmayan hastalar var ama bazen onlara da psikolojik destek gerekebilir. Hastalara, tedavi imkanlarının olduğunu anlatmak önemli.
* Dış faktörlerin MS hastalığına etkisi nedir?
Çevresel dış faktörler tetikleyici özellik gösterebilir. Bütün bağışıklık sistemi hastalıklarında stres önemli bir faktördür. Ancak stresin MS’e neden olduğuna veya kötüleştirdiğine ilişkin kanıt yoktur. Yine de MS’i olan kişiler stresle mücadele tekniklerinden fayda görebilirler. Bununla beraber çok ağır stres ve travmalar tetikleyici olabiliyor. Bu süreçte hastaya, durumu şok tarzında anlatmak yıkıcı olabilir. Özellikle küçük çocukların temel, basit açıklamalara ihtiyaçları vardır. Konuları gizlemek yerine tartışmak her yaştan çocuk için daha faydalıdır. Çocuklar genellikle ailelerinin düşündüğünden daha esneklerdir ve acı gerçekleri kabul edebilmektedirler. Hiç kuşkusuz, bütün çocukların MS ne getirirse getirsin güvenilir olacaklarına ve bakılacaklarına dair güvence duymaya ihtiyaçları vardır.
Bütün aile MS ile yaşamaktır. İş,oyun neredeyse her şey açısından ailenin gündelik alışkanlıklarını değiştirebilir ve herkes bundan etkilenir.Danışmanlık hizmeti vermek bütün ailenin hastalığa alışmasına yardımcı olabilir.
