ANKARA-Viral hepatit B tanısal testleri için, her zaman gerekli olmadığı halde yüklü miktarda para ve iş gücü harcandığı belirlendi. Yapılan bir araştırmada, anti-HBs dışında çalışılan 88 bin 174 hepatit B testinden 11 bin 405’inin gereksiz yere istendiği belirlendi. Sosyal Güvenlik Kurumları veya hastaların bu testler için üç yılda toplam 88 bin 705 TL ödeme yapmış olduğu saptandı.
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyeleri Yrd. Doç. Dr. Ö. Alpay Özbek ve Doç. Dr. İ. Mehmet Ali Öktem tarafından yapılar “Hepatit B Aşılı Kişilerden Gereksiz Test İstekleri” isimli araştırma, Mikrobiyoloji Gündemi’nde yayınlandı. Derginin Nisan 2010 tarihli sayısında yayınlanan araştırmada, hepatit B virüsü (HBV) aşısı ile immün yanıt elde edilmiş kişilerden istenen gereksiz hepatit B serolojik testlerinin oranını belirleyebilmek için, laboratuvar kayıtlarında geriye dönük bir inceleme yapıldı.
Araştırmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Merkez Laboratuvarı Seroloji Laboratuvarına 2007-2009 yılları arasında gönderilen 56 bin 349 bireye ait örneklerin test sonuçları tarandı ve anti-HBs ve anti-HBc testlerinin her ikisinin birlikte istendiği 17 bin 869 örnek incelendi. Anti-HBs pozitif ve anti-HBc negatif sonucu olan örneklerin, aşı sonrası immün yanıt geliştirmiş kişilerden alınmış olduğu düşünüldü ve bu kişilerden istenen HBsAg, anti-HBc, anti-HBc IgM, HBeAg ve anti-HBe testlerinin gereksiz istendiği kabul edildi.
On binlerce gereksiz test
Hastalarda, özel klinik durumların varlığı bilinmediğinden anti-HBs istemlerinin uygunluğu değerlendirme dışı bırakıldı. Gereksiz istenmiş testlerin oluşturduğu mali yükü belirleyebilmek için test sayıları ile Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)’nde bu testlerle ilişkili ücretler çarpıldı.
Çalışmada, anti-HBs ve anti-HBc testlerinin birarada istenmiş olduğu 17 bin 869 örneğin; 4 bin 402 (yüzde 24.6)’sinin hepatit B aşısına bağışık yanıt vermiş kişilerden (anti-HBs pozitif, anti-HBc negatif) alındığı görüldü. Yapılan değerlendirmede, 3 yıllık dönem içinde laboratuvarda anti-HBs dışında çalışılan 88 bin 174 hepatit B testinden (HBsAg, anti-HBc, anti-HBc IgM, HBeAg, anti-HBe) 11 bin 405 (yüzde 12.9)’inin gereksiz yere istendiği belirlendi.
Gereksiz çalışılan test sayıları ile SUT listesinde bildirilen ücretler çarpıldığında, Sosyal Güvenlik Kurumlarının veya hastaların 3 yılda bu testler için toplam 88 bin 705 TL ödeme yapmış olduğu ortaya çıktı.
Yılda 30 bin TL çöpe atıldı
Araştırmanın tartışma bölümünde şu ifadelere yer verildi:
“Aşılı hastalardan yapılan gereksiz test isteklerini azaltmak için farklı yöntemler önerilebilir.
Bu çalışma ile hastanemizde yılda yaklaşık 30 bin TL’nin (88 bin 705 TL/3 yıl) çöpe atıldığı gösterilmiştir. Bu rakama immün yanıt kontrolü için istenmiş anti-HBs test ücretleri dahil değildir. Bu durumun, konu ile ilgili bir eğitim eşliğinde klinisyenlere duyurulması; diğer çalışmalarda olduğu gibi uygunsuz istek sayısını azaltabilir. Sorunun giderilmesi için kullanılabilecek bir başka yöntem, refleks test uygulamasıdır. Refleks test, tanı algoritmalarına uygun olarak bir testin sonucuna göre başka bir testin çalışılmasıdır.
Bu sayede, algoritma koşullarına uygun olarak ikinci ya da sonra gelen basamaklardaki testlerin çalışılmasına gerek kalmamaktadır. Örneğin; bizim inceleme yaptığımız dönemde laboratuvarda refleks test uygulansaydı, anti-HBs pozitif örnekler enfeksiyona karşı bağışık kabul edilecek ve diğer testlerin çalışılmasına gerek kalmayacaktı. Bugün için, viral hepatit testlerini çalışabilen analizörlerin birçoğunda refleks test komutları tanımlanabilmektedir; böylece, tanı algoritmaları bu komutlar yardımı ile kolayca uygulanabilir.
Sonuç olarak, klinisyenler hepatit B aşılı kişilerden gereksiz test istemektedirler. Bu konuda alınacak önlemler laboratuvarın iş yükünü hafifletecek, hastalardan gereksiz kan alınmasını azaltacak ve önce hastanemizin, sonra da ülkemizin ekonomisine katkıda bulunacaktır.”
