Türkiye'nin kullanacağı Sinovac aşısı hakkında herşey!

Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği'nden Doç.Dr.Erdinç Yavuz Medimagazin için yazdı:

Sinovac

Tarihçe

Sinovac Biotech Ltd., bulaşıcı hastalıklara karşı koruma sağlayan aşıların araştırılması, geliştirilmesi, üretimi ve ticarileştirilmesine odaklanan Çin (Pekin) merkezli bir biyofarmasötik şirketidir. Çin için enterovirüs71 (EV71), hepatit A ve B, mevsimsel grip, H5N1 pandemik grip (kuş gribi), H1N1 (domuz gribi), suçiçeği ve kabakulak aşıları üretmektedir. CoronaVac ismi verilen aşı geleneksel aşı üretim yöntemiyle, canlı SARS-CoV-2 virüsünün laboratuvar ortamında üretilip inaktif hale getirilmesiyle geliştirilen bir aşıdır. Aşının üretimi daha önce bahsedilen genetik temelli aşılara göre (mRNA ve vektör) daha uzun sürer çünkü canlı virüs kültürlerde yetiştirilmeli ve sonra inaktive edilmelidir.

Sinovac, aşı adayının güvenliğini, toleransını, dozajını ve aşılama şemasını belirlemek için 13 Nisan 2020'de Çin'de Faz 1/2 insan klinik denemeleri yapmak üzere Çin Ulusal Tıbbi Ürünler İdaresi'nden (NMPA) onay aldı. Bu çalışmanın sonuçları 17 Kasım'da hakemli bir bilimsel dergide yayınlandı. Elde edilen yüksek serokonversiyon değerleri sonrası Brezilya (Haziran), Türkiye (Eylül), Endonezya (Ağustos)  ve Çin'de (Kasım) dört ayrı Faz 3 çalışması başlatıldı.

Çin hükümeti, Sinovac aşısına Temmuz ayında sınırlı kullanım için acil durum onayı verdi. Ekim ayında, Çin'in doğusundaki Jiaxing kentindeki yetkililer, tıp çalışanları, liman müfettişleri ve kamu hizmeti personeli de dahil olmak üzere nispeten yüksek riskli işlerde çalışan kişilere CoronaVac verdiklerini açıkladılar.

Brezilya'da sürdürülen Faz 3 çalışmasında 10 Kasım'da gözlenen ciddi bir yan etki yüzünden çalışmanın durdurulduğu Brezilya'daki Ulusal Sağlık Gözetim Ajansı tarafından yapılan incelemeler sonrası 11 Kasım'da çalışmanın devamına izin verildiği duyuruldu. Brezilya'lı yetkililer, Faz 3 çalışmalarında test ettikleri beş aşı arasında en güvenli aşının CoronaVac olduğunu açıkladı.

Sağlık Bakanlığı 1 Aralık'ta yapılan anlaşma ile 50 milyon doz CoronaVac aşısının Türkiye'ye getirileceğini ve Aralık ayında gelecek en az 10 milyon aşı ile de sağlık çalışanları ve yüksek riskli kişilerden başlanmak üzere aşılamanın başlanacağını duyurdu. Endonezya 6 Aralık'ta 1,2 milyon doz CoronaVac aşısının ülkeye ulaştığını açıkladı. Brezilya'da 13.000 kişi ile sürdürülen Faz 3 çalışmasının sonuçlarının 15 Aralık'ta açıklanacağı duyurmuş ancak bunu 23 Aralık tarihine ertelemiştir. 23 Aralık'ta Brezilya Butantan Enstitüsü ve Sao Paulo eyalet yetkilileri aşının “güvenli ve etkili” olduğunu belirtmiştir. Etkinlik için %50'den fazla olduğu ileri sürülmüş ancak kesin değerin 15 gün sonra açıklanacağı açıklanmıştır.

Türkiye'de 14 Eylül'de başlayan Faz 3 çalışmasının ara sonuçları 24 Aralık'ta Sağlık Bakanlığı'nın düzenlediği toplantıda 24 merkezde taranan 9.150 gönüllüden 7.371'inin çalışmaya alındığını, bunların 4.759'unun aşı kolunda (%64,6), 2.612'sinin ise plasebo kolunda (%35,4) yer aldığı açıklandı. Çalışma kapsamında 3.457 gönüllüye iki doz aşı yapıldığı belirtildi. İkinci dozdan 14 gün ve daha fazla süre geçen 1.322 kişi değerlendirmeye alındığı, CoronoVac aşı kolundaki 752 gönüllüden üçü COVID-19 olurken plasebo kolundaki 570 gönüllüden 26'sında hastalık meydana geldiği duyurulmuştur. Buna göre aşının etkinliği %91.25 olarak hesaplanmıştır. Bu CoronaVac için dünyada ilk kez duyurulan Faz 3 çalışma ara sonucudur.

Aşı

CoronaVac geleneksel aşı üretim teknolojisi ile hazırlanan inaktif bir virüs aşısıdır. Sinovac araştırmacıları Çin, İngiltere, İtalya, İspanya ve İsviçre'de izole edilen coronavirüs örneklerini incelemişler sonunda Çin'deki bir örneği aşı için temel olarak kullanmışlardır. Aşı beta-propiolactone ismi verilen bir kimyasalla coronavirüs genlerinin inaktive edilerek virüsün replike olma özelliğinin ortadan kaldırılması ile elde edilmektedir. Bu işlem sırasında virüsün spike (diken) proteinleri gibi diğer proteinleri sağlam kalmakta ve immün yanıt oluşmasını sağlamaktadır. Daha güçlü bir immün yanıt için aluminyum temelli bir adjuvan kullanılmaktadır.

İnaktif aşılar uzun yıllardır kullanımdadır. En iyi örnekleri Influenza A ve B,  poliomiyelitis (Salk), kuduz, hepatit A sayılabilir. Aluminyum içeren adjuvanlar 1930'lu yıllardan bu yana güvenle kullanılmaktadır. Günümüzde birçok aşının içerisinde (Hepatit A, 5'li karma, dörtlü karma ve KPA) immün yanıtı artırmak için yer almaktadır. Aşının Faz 3 çalışmalarında 3 µg/0,5 ml dozunda 14 gün arayla iki kez I.M olarak uygulandığı rapor edilmektedir. Aşı diğer inaktif aşılar gibi buzdolabı ısısında muhafaza edilebilmektedir. Aşı için Brezilya'nın 10 $/doz, Endonezya 13.5 $/doz ödediği ileri sürülmüştür.

Faz 1/2

CoronaVac'ın Faz 1 çalışması Çin'de 16 Nisan - 25 Nisan 2020 tarihleri arasında taranan 185 kişiden 144 katılımcı ile ve Faz 2 çalışması 3 Mayıs - 5 Mayıs 2020 arasında taranan 662 kişiden kriterlere uyan 600 katılımcı ile gerçekleştirildi. Toplam 743 katılımcı en az bir doz aşı aldı.(Faz 1 için 143 ve Faz 2 için 600) Faz 1'deki 143 katılımcı ve Faz 2'deki 591 katılımcı, immünojenik değerlendirme için uygun bulundu. Aşının iki farklı dozu (3 µg vs. 6 µg) ve iki farklı intervali (14 gün vs. 28 gün) canlı SARS-CoV-2'e karşı nötralizan antikor ve serokonversiyon oranı için karşılaştırıldı. Daha yüksek doz ve daha uzun süreli interval ile düşük doz ve kısa süreli interval arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark saptanmayınca Faz 3 çalışmalarının 3 µg ve 14 gün interval ile devam edilmesine karar verildi. Bu doz ve sürede nötralizan antikor sıklığı %94,1 ve serokonversiyon sıklığı %97,4 olarak saptanmıştır. Aynı grupta aşı yapılan grupta yan etki sıklığı %33, plasebo grubunda %22 olarak bulunmuş veplasebo ile enjeksiyon yerinde ağrı dışında istatiksel farklılık saptanmamıştır. Ciddi yan etki gözlenmemiş olup en sık görülen yan etkiler enjeksiyon bölgesinde ağrı, ateş, halsizlik, ishal ve kas ağrısı olarak rapor edilmiştir.

Sinovac 16 Eylül 2020'de Çin'de 3-17 yaş arası 552 gönüllü ile 0-28 iki doz aşının güvenirlilik ve etkinliğini bir Faz 1/2 çalışması ile denemeye başlamıştır.

Faz 3

Sinovac aşısının etkinliğinin değerlendirilmesi için Brezilya (Haziran), Türkiye (Eylül), Endonezya (Ağustos)  ve Çin'de (Kasım) dört ayrı Faz 3 çalışması başlatmıştır. İlk çalışma 3 Temmuz 2020'de Brezilya'da,18 yaş üstü 13.060 gönüllü hedefiyle başlamıştır. İkinci çalışma 11 Ağustos 2020'de Endonezya'da 18-59 yaş arası 1.620 gönüllü hedefi ile başlamıştır. Türkiye'de 14 Eylül 2020’de 24 ayrı merkezde başlayan üçüncü çalışma 18-59 yaş arası 13.000 gönüllü ile yürütülmektedir. Son çalışma Çin'de 31 Ekim'de başlanan ve 1.040 18 yaş üstü gönüllüyü kapsayan Faz 3 çalışmasıdır. Bu çalışmalar içinde sadece Türkiye'deki Faz 3 çalışmasının ara sonuçları bir basın toplantısı şeklinde Sağlık Bakanlığı tarafından 24 Aralık'ta açıklanmıştır. Buna göre ikinci dozdan 14 gün ve daha fazla süre geçen 1.322 kişi değerlendirmeye alınmış, CoronoVac aşı kolundaki 752 gönüllüden üçü COVID-19 olurken plasebo kolundaki 570 gönüllüden 26'sında hastalık meydana geldiği duyurulmuştur. Sonuç olarak aşının etkinliği %91,25 olarak hesaplanmıştır.

Sipariş Eden Ülkeler

Brezilya 46 milyon doz, Türkiye 50 milyon doz, Endonezya 45 milyon doz (1,2 milyon teslim edildi).

Faz 3 çalışmasında olan dört COVID-19 aşısının karşılaştırılması.