Memurlar ne zaman zam alacak?

Milyonlarca memur ve memur emeklisi heyecan içinde toplu sözleşme masasının kurulup oradan 'emeğinin' hakkıyla zam alacağı günü bekliyor.

Fakat görünen o ki memurun zammı masada koparması pek de kolay değil.

Anayasa'nın yaklaşık 1,5 yıl önce memura tanıdığı toplu sözleşme yapma hakkının uygulamaya girmesine sayılı haftalar kaldı. Üzerinde birkaç kez değişiklik yapılan tasarının Meclis'ten hangi çerçevede çıkıp Köşk'ün yolunu tutacağını kestirmek güç. Düzenleme herkes için çok yeni, herkese çok yabancı. Belki de bu yüzden, tasarının uygulama sırasındaki maliyetini üstlenmek zorunda kalacak olan Maliye Bakanlığı mümkün olduğunca en dar, sendikalar ise mümkün olduğunca en geniş çerçeveyi hedefliyor. Üstelik memur konfederasyonları arasındaki çekişme çok derin. Düzenlemedeki çekişme alanları, zam oranından diğer sosyal haklara kadar birçok konuda milyonlarca memurun aleyhine işleyecek gibi görünüyor.

Masa tartışması

Türkiye'de memur sendikalarının çatı örgütü durumunda üç ayrı konfederasyon faaliyet yürütüyor. Normal toplu pazarlık sistematiğinde masanın bir tarafına işveren, diğer tarafına çalışanı temsilen en fazla üyeye sahip sendika yönetimi oturur. Ancak memurun toplu sözleşme yasası bu uygulamanın dışında, uluslararası uygulamalarla da bağdaşmayan tamamen kendine özgü bir mekanizmayla kurgulanmış. Masada memuru sendika değil konfederasyon, üstelik de bir değil tam üç konfederasyon birden temsil edecek.

Bu durumdan her üç konfederasyon da rahatsız. En fazla üyeye sahip konfederasyon, "masada bir tek ben olmalıyım" derken, diğer iki konfederasyon imza yetkisinin birinci konfederasyona verilmesine, kendilerinin ise adeta "görgü tanığı" gibi masada bulunacak olmalarına karşı çıkıyorlar. Birinci konfederasyonun bir rahatsızlığı da şu ki; eğer hükümetle görüşmeler tıkanır, masayı terk ederse ikinci büyük konfederasyon görüşmelere devam edecek.

Peki bu yapı, masadan olabildiğince yüklü zam çıkmasını hedefleyen geniş memur ve emekli kitlesinin beklentilerini ne ölçüde karşılar dersiniz? Görüştüğüm memur temsilcileri son derece umutsuz ve karamsarlar. Diyorlar ki: "Bu yapı zammın masadan değil, hükümetin ağırlıkla temsil edildiği hakem kurulundan çıkacağını gösteriyor." Nedenini de şöyle açıklıyorlar:

İmzayı atan kaybeder

"Üç konfederasyon birden aynı masanın etrafındayken, imza yetkisine sahip konfederasyon başkanının onaylayacağı her zam kendisi ve konfederasyonunun kariyerini zora sokacaktır. Çünkü diğer iki konfederasyon, memurun hoşuna gidecek ancak uygulanma imkânı olmayan uçuk tekliflerle masaya oturacaktır. Böyle bir ortamda, imza yetkisine sahip konfederasyon memur için alınabilecek en makul zammı hükümete kabul ettirse dahi, diğer iki teklif memura açıklanacak, görece daha düşük teklife imza atmış başkan ve sendikası belini bir daha doğrultamayacaktır. Hiçbir konfederasyon bu riski almak istemeyeceğine göre zam hakeme havale edilecektir."

Birinci konfederasyonun masadan kalkması halinde ikinci konfederasyon masada kalıp hükümetle zammı imzalarsa ne olur? Söylenecek söz, "Memur için kötü olanı biz kabul etmedik, siz kabul ettiniz" olacaktır ki, bu da göze alınacak bir risk değildir.

Görünen o ki, memuru yıllar sonra toplu sözleşme masasıyla buluşturacak yasa, sendikalara 'masada tartışma', hakem kuruluna ise 'zam yapma' hakkını getirecek!