GEBE OKULLARI İLE DOĞUMA YÖNELİK HİZMETLERİN
USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç Hükümleri
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; doğuma hazırlık, doğum ve doğum sonrası döneme ilişkin bazı hizmetler ile eğitim ve danışmanlık hizmetlerini belirlemek, bu hizmetlerin sunum standartlarını oluşturmak ve gebe okullarının açılması, faaliyet göstermesi ile denetlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kuruluşlarında, üniversitelerde, özel hastanelerde, tıp merkezlerinde, polikliniklerde ve muayenehanelerde açılan gebe okullarını, gebe okullarında sunulan doğuma hazırlık, doğum ve doğum sonrası döneme ilişkin hizmetleri ve gebe okullarında görevlendirilen personeli kapsar.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik; 11/4/1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun 47 nci, 51 inci ve ek 13 üncü maddelerine, 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununun 9 uncu maddesinin (c) bendi ile ek 11 inci maddesine ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (c) ve (e) bentleri ile 508 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını,
b) Doğuma yönelik hizmetler: Gebelik, doğum öncesi, doğuma hazırlık, doğum ve doğum sonrası döneme ilişkin sağlık hizmetlerini ve uygulamalarını,
c) Eğitim programı: Bakanlık tarafından gebelere yönelik hazırlanan ve rehber olarak yayımlanan eğitim programını,
ç) Gebe okulları: Gebe adayı, gebe veya gebe yakınlarına doğum öncesi, doğuma hazırlık, doğum ve doğum sonrası döneme ilişkin eğitim ve danışmanlık hizmeti sunan sağlık tesisinin ilgili birimlerini,
d) Genel Müdürlük: Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünü,
e) İlgili birim: Bünyesinde gebe okulu açılan sağlık tesisinin türüne göre; Bakanlığa bağlı birinci basamak sağlık kuruluşlarında açılan gebe okulları için Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünü, Bakanlığa bağlı hastaneler bünyesinde açılan gebe okulları için Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğünü, üniversite hastaneleri ile özel sağlık kuruluşları bünyesinde açılan gebe okulları için Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünü,
f) Koordinatör ebe: Gebe okullarında sorumlu olarak görevlendirilen ebeyi,
g) Müdürlük: İl veya ilçe sağlık müdürlüklerini,
ğ) Sorumlu hekim: Gebe okullarında sorumlu olarak görevlendirilen hekimi,
h) Tescil: Gebe okullarının bu Yönetmelik ile belirlenen standartları karşılayarak faaliyet göstermelerine yönelik Müdürlük tarafından düzenlenen belgeyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Temel Esaslar, Gebe Okullarının Açılması ve Tescil İşlemleri ile Asgari Standartlar
Temel esaslar
MADDE 5- (1) Sağlık kuruluşlarında, kadın hastalıkları ve doğum uzmanlık dalında faaliyet gösteren tüm kadın hastalıkları ve doğum uzmanları, bu Yönetmelik kapsamında ele alınan konular ile Bakanlık tarafından belirlenen doğum ve sezaryen politikalarına uygun hareket etmek zorundadır.
(2) Kadın hastalıkları ve doğum uzmanlık dalında faaliyet gösteren Bakanlığa bağlı hastaneler, üniversite hastaneleri ve özel hastaneler ile tıp merkezlerinde gebe okulu açılması zorunludur. Bakanlığa bağlı birinci basamak sağlık kuruluşları ile kadın hastalıkları ve doğum uzmanlık dalında faaliyet gösteren poliklinik ve muayenehanelerde sorumlu hekim sorumluluğunda ve koordinatör ebe varlığında gebe okulu açılabilir.
(3) Gebeliğinin son üç aylık döneminde bulunan, daha önce sezaryen ameliyatı olmamış her gebeye doğum yapacağı yerin müdürlüğü tarafından normal doğuma yönelik eğitim ve danışmanlık hizmeti verilmesi için ebe görevlendirilir.
(4) Gebelere yalnızca sağlık meslek mensupları tarafından meslek tanımları çerçevesinde eğitim ve danışmanlık hizmeti verilebilir. İlgili sağlık meslek mensupları dışında herhangi bir meslek mensubu veya gerçek veya tüzel kişi tarafından gebelere danışmanlık, rehberlik, refakat veya koçluk (doula) gibi isimler altında hizmet verilemez.
Başvuru ve tescil işlemleri
MADDE 6- (1) Bünyesinde gebe okulu açılacak sağlık kuruluşu, Entegre Kurumsal İşlem Platformu (EKİP) üzerinden ilgili müdürlüğe başvurur. Başvurunun uygun görülmesi halinde, gebe okulunun yerinde incelenmesi için ilgili müdürlük tarafından komisyon oluşturulur.
(2) Komisyon, ilgili müdürlük tarafından görevlendirilecek bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı, bir ebe olmak üzere en az üç kişiden oluşur. İhtiyaç duyulması halinde komisyona hemşire, klinik psikolog, sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanı, diyetisyen, fizyoterapist ve benzeri sağlık meslek mensubu ve teknik personel dahil edilebilir.
(3) Komisyonun sekretaryası, ilgili müdürlüğün sağlık hizmetleri ile ilgili başkanlığı tarafından yürütülür.
(4) Yapılan yerinde inceleme sonucunda eksiklik veya uygunsuzluk olmadığı tespit edilir ise ilgili müdürlük tarafından makam onayı alınarak gebe okulunun tescili yapılır ve bu tescil belgesi ilgili sağlık kuruluşunun faaliyet izin belgesine işlenmek üzere Bakanlığa gönderilir.
Gebe okullarının fiziki şartları
MADDE 7- (1) Gebe okulları; eğitim odası, kayıt, bekleme, dinlenme ve danışma alanları ile fiziki şartların uygun olduğu hallerde aktivite ve egzersiz odasından oluşur.
(2) Eğitim odası, en az 8 katılımcının sığabileceği büyüklükte ve her katılımcı için asgari 1,5 m² olacak şekilde gebelere uygun koltuk/minderlerin bulunduğu, pencereli, doğal ışık, elektrik, aydınlanma, havalandırma ve diğer teknik donanım açısından yeterli ihtiyaçlara yanıt verecek şekilde mahremiyet kurallarına uygun ve radyasyon kullanılan birimlerden uzak olarak düzenlenir. Eğitim odası olarak kullanılacak odanın ortak kullanım alanı olmaması ve diğer odalardan bağımsız olması gerekir.
(3) Fiziksel şartlar mümkün olduğu takdirde ayrı bir aktivite ve egzersiz odası düzenlenir. Fiziksel şartların mümkün olmadığı hallerde eğitim odası ile aynı alanda düzenlenecek aktivite ve egzersiz alanı, odada eğitim alanı için ayrılan alana ek olarak planlanır. Aktivite ve egzersiz odası; pencereli, doğal ışık, elektrik, aydınlanma, havalandırma ve diğer teknik donanım açısından yeterli ihtiyaçlara yanıt verecek şekilde mahremiyet kurallarına uygun ve radyasyon kullanılan birimlerden uzak olarak düzenlenir.
(4) Kayıt, bekleme ve dinlenme alanı; gebe adayı, gebe ve gebe yakınlarının karşılanarak kayıt işlemlerinin yapılabileceği, bu kişilerin bekleyebileceği ve dinlenebileceği şekilde ve gebe yoğunluğuna uygun genişlikte düzenlenir.
(5) Danışma alanı; gebe adayı, gebe ve gebe yakınlarına yönelik verilecek bire bir veya grup danışmanlık hizmetlerine uygun bir alan olmalıdır. Danışma alanında, ortada masa bulunmayan karşılıklı oturulabilecek şekilde başvuru yoğunluğuna uygun ve yeterli sayıda sandalye veya koltuk bulundurulur.
(6) Birinci basamak sağlık kuruluşlarında bulunan gebe okullarında eğitim odası bulunması yeterlidir.
(7) Gebe okulları, gebe ve gebe yakınlarının kolaylıkla ulaşabileceği, mümkün ise gebe polikliniklerine yakın bir konumda olmalıdır.
(8) Gebe okulları duvarlarının beyaz renkte olması zorunludur, duvarlarda gebelerde olumlu duygular oluşturabilecek tablo, çizim ve ibareler yer alır.
(9) Gebe okullarında Ek-1’de yer alan araç, gereç ve malzemelerin bulundurulması zorunludur.
(10) Gebe okullarının güncel bilgilerinin de yer aldığı resmî internet sitesi ve/veya sosyal medya hesabı bulunur.
Gebe okullarının personel standardı
MADDE 8- (1) Gebe okullarında; sorumlu hekim olarak bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile tam zamanlı görev yapan bir koordinatör ebe bulunması zorunludur.
(2) Gebe okullarında personel görevlendirmeleri sağlık kuruluşunun mevcut kadrolarından oluşturulur. Bünyesinde gebe okulu açılması özel hastane veya tıp merkezine ilave müktesep kadro hakkı vermez.
(3) Gebe okullarında ihtiyaç duyulan hallerde; hekim/uzman hekim, ebe, hemşire, fizyoterapist, diyetisyen, klinik psikolog, sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanı gibi sağlık meslek mensupları görevlendirilebilir.
(4) Gebe okullarında koordinatör ebe tam zamanlı olarak, sorumlu hekim ise sadece kendi sorumluluğundaki eğitim ve işleri yürütmek üzere görevlendirilir.
Gebe okullarının çalışma esasları
MADDE 9- (1) Sağlık kuruluşlarına başvuran tüm gebeler ilk müracaatlarında gebe okullarının işleyişi ve önemi hakkında bilgilendirilir ve gebe okullarına yönlendirilir.
(2) Bakanlığa bağlı birinci basamak sağlık kuruluşları ile tıp merkezi, poliklinik ve muayenehane bünyesinde açılan gebe okullarında yüksek riskli gebelere yönelik doğum öncesi, doğuma hazırlık, doğum ve doğum sonrası dönemlere yönelik eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilmez. Yüksek riskli gebelik tanısı bulunan gebeler, müracaat ettiklerinde sorumlu hekim tarafından kadın hastalıkları ve doğum hizmeti sunan ikinci ve üçüncü basamak yataklı sağlık tesisleri bünyesindeki gebe okullarına yönlendirilir ve bu gebelerin, yönlendirildikleri gebe okullarında eğitimlerine devam etmeleri sağlanır.
(3) Gebe okullarında eğitim programına uygun olarak sorumlu hekim ve koordinatör ebe tarafından katılımcı sayılarına ve fiziki şartlara göre eğitim planlanır ve uygulanır. Eğitim, danışmanlık, egzersiz programları ve uygulamalar çerçevesinde sunulan hizmetlerin kayıtları zamanında, doğru ve eksiksiz tutulur. Gebe veya gebe yakınının yüz yüze katılamayacağı durumlarda uzaktan veya çevrimiçi eğitim planlanabilir.
(4) Sunulan tüm hizmetler; hasta hakları mevzuatına, tıbbi deontolojiye, mesleki ve etik ilkelere, hasta ve çalışan güvenliğine uygun olarak yürütülür. Hizmet sunumunda, hizmetten faydalananların bireysel farklılıkları göz önünde bulundurularak mahremiyete ve kültürel değerlere saygı gösterilmesi esastır.
(5) Gebe okulları, gebeliğin ilk döneminden itibaren gebenin tıbbi durumunu göz önünde bulundurarak gebelik takibi ve gebenin doğum yapacağı sağlık kuruluşları konusunda gebe ve gebe yakınlarına bilgi verir ve kayıt tutar.
(6) Sağlık kuruluşlarında çalışan tüm personelin, bünyesinde hizmet veren gebe okulunun işleyişi ve amacı konusunda bilgilendirilmesi sağlanır. Konu ile ilgili görseller (afiş, resim, video ve benzeri) tüm personelin ve sağlık hizmet alıcılarının görebileceği alanlara yerleştirilir.
(7) Gebe okullarında Bakanlığın gebe bilgilendirme ve emzirme politikasına uygun video yayınları yapılır ve hizmet sunumlarının anne dostu yaklaşımı kapsamında gerçekleştirilmesi için ulusal stratejiler doğrultusunda Bakanlık ile entegre çalışılır.
(8) Gebe okullarında gebelere, yeni tespit edilen veya önceden tespit edilmekle birlikte durumunda değişiklik olan hastalıkları konusunda ilgili kurum ve kuruluşlarla irtibat kurularak gerekli bilgilendirmeler ve yönlendirmeler yapılır.
(9) Birinci basamak sağlık kuruluşları ile özel poliklinik ve muayenehaneler, bünyesinde gebe okulu bulunmaması veya gebe okulu bulunmakla birlikte doğuma yönelik uygulamalı eğitim konuları için görevlendirilmiş personel ve ekipman olmaması durumunda, bir gebe okulu ile koordineli olarak gebe adayı, gebe ve gebe yakınlarına yönelik eğitimleri tamamlar ve kayıt altına alır.
(10) Gebe okullarında gebelere, eğitimlerini tamamlamaları halinde katılım belgesi düzenlenir.
(11) Gebe okullarında hizmet ve danışmanlık alan gebe ile gebe yakınlarına ait bilgiler ile bu birimlerde yapılan diğer iş ve işlemler, ilgili mevzuat hükümleri kapsamında Bakanlıkça oluşturulacak sağlık bilgi yönetim sistemine kaydedilir.
(12) Gebe okulunda çalışma düzeni ve saatleri, ilgili mevzuat hükümleri kapsamında sorumlu hekim tarafından belirlenir ve kurum yetkilisi tarafından onaylanır.
Yönetmeliğin tamamı için tıklayınız.
