Yatay geçiş yönetmeliğinde Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından yapılan değişikliklerin yaratabileceği sorunlar ve öneriler
Prof.Dr.Şükrü Hatun
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı
Yüksek Öğretim Kurulu tarafından yatay geçişle ilgili yapılan yeni düzenlemelere göre kurumlar arası yatay geçiş kontenjanları önceki yönetmeliğe göre 2,5-6 katlık artış göstermiştir. Önceki yönetmelik 0-50 öğrenci sayısına 2, 51-100 öğrenciye 3, 100 ve üzerine 4 kontenjan verirken yeni düzenlemedeki %10 ifadesi örneğin bizim fakültemiz için bu sayıyı her sınıf için 24’e (6 kat) çıkarmaktadır. Tıp Fakültelerinin kontenjanlarının artmasının tıp eğitimi ile ilgili en önemli sorun haline geldiği bugünlerde bir çok fakültenin fiziki olarak genişleyebilecek eğitim alanı yoktur. Fakültemiz 1. sınıfının yeni kayıt, yabancı öğrenci ve sene tekrarı yapan öğrencilerle birlikte güncel mevcudu 291 öğrencidir. Yeni yönetmelik değişikliği ile verilen %10’luk yatay geçiş kontenjanının tamamının –bu yıl olmasa da- önümüzdeki yıllarda kullanılması durumunda bu rakam bu yıl rakamları ile hesaplandığında 315’e ulaşacaktır. Bu boyutta bir öğrenci yükünün amfilere sığmamasının yanı sıra ilerleyen yıllarda klinik uygulama ve küçük grup çalışmaları için yaratacağı zorluklar kolaylıkla öngörülebilir.
Yeni değişiklik yatay geçişi önceki yönetmeliğin izin vermediği hazırlık, ilk ve son dahil olmak üzere bütün eğitim dönemlerine yaymaktadır. Bu şekildeki uygulama eğitimin hemen başında öğrencilerin yatay geçiş yapılacak fakülte arayışlarına neden olacak, tıp eğitiminde çok önemli bir dönem olan intörnlük dönemindeki eğitimin planlanması ve etkinliği açısından da önemli sorunlara neden olacaktır. Ayrıca intörnlük eğitiminin layıkıyla yapıldığı kurumlardan TUS sınavına çalışmanın daha kolay olduğu yerlere doğru yatay geçiş talepleri artacaktır. Bu şekilde uygulama ek olarak yatay geçiş başvuru yükünün ve bürokrasisini belirgin şekilde arttıracaktır.
Yeni değişiklikle yatay geçiş başvurularının, eğitim yılı başladıktan sonraki 1 aya kadar yapılmasına izin verilmesi hem ders programı ve eğitim aktivitelerinin planlanmasında zorluklara, hem de yatay geçiş yapan öğrencilerin geç başladıkları bir dönemde başarısız olma ihtimalleri nedeniyle 1 yıla varan kayıplara yol açacaktır. Daha somut anlatmak gerekirse; Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi ilk üç yılda, sistem temelli entegre ders kurulları ile eğitim yapan bir fakültedir. İlk eğitim yılında beş ders kurulu bulunmakta ve 1. ayda ilk kurul tamamlanıp sınavı bitmektedir. Yeni yönetmelikle fakültemiz 1. sınıfına geçen bir öğrenci ilk kurulu kaçırdığı ( ve sıfır aldığı) için finale girmek zorunda kalacak; finalden ve bir ara sınavı eksik dört kuruldan alacağı notlarla geçme notu olan 65’i tutturmak zorunda kalacaktır. Tüm kurullara giren öğrencilerde dahi 65 ortalama tutturamadıkları için sınıfta kalma oranları %20 civarındayken, bir kurulu eksik bir öğrencinin bu riski çok daha yüksek olacaktır. Bu durum bir yandan caydırıcı olmakla birlikte sonuçlanmayan yatay geçiş başvurularını ve bürokrasiyi çok artıracak ayrıca bu başvuruları değerlendiren kurulların iş yükü ve verimliliğini olumsuz etkileyecektir.
Yine başvuruların bir aya kadar yapılabilmesine izin veren yeni değişiklik, yatay geçiş işlemlerinde başka belirsizliklere de yol açacaktır. Başvuru takvimi merkezi olarak belirlendiği için tüm başvuruların alınıp sıralama yapılması için diploma programları, yasal başvuru süresinin sonuna kadar beklemek zorunda kalacaktır. Bu nedenle tüm işlemlerin tamamlanıp öğrencilerin yatay geçiş ile yeni programlarına kayıtlarının yapılarak eğitime başlayabilmeleri en iyi ihtimalle başvuruların sona erdiği ilk 1 aylık süreden de daha sonra olabilecektir. Tüm programlar için önemli olmakla birlikte özellikle çok yoğun teorik ve uygulama yükünün olduğu tıp eğitiminde bu gecikme telafi edilebilir değildir. Öğrencilerin intibakı ve uygun dönemden eğitime başlamalarına kadar geçen sürelerde çok ciddi zaman kayıpları kaçınılmaz olacaktır.
Bütün bunların ötesinde bu şekildeki bir uygulama,öğrencilerin fırsat eşitliği ve adalet kavramlarında ciddi erozyona sebep olacağı gibi, öğrencilerde ve öğretim üyelerinde kurum aidiyetinin gelişmesini engelleyebilecektir.
Bu görüşler temelinde önerilerimiz aşağıdadır.
1. Yönetmelik değişikliğindeki % 10 kontenjan yerine eski yönetmelikteki rakamlar geçerli olmalıdır ve yatay geçiş kontenjan açıp açmayacağına üniversiteler/fakülteler karar verebilmelidir.
2. Tıp Fakülteleri 1 ve 6.sınıflarına yatay geçiş yapılmamalıdır
3. Kendi okullarında bir üst sınıfa geçemeyen öğrencilere kesin olarak yatay geçiş imkanı verilmemelidir
4. Yatay geçiş kabulünde geçmek istediği üniversitenin diploma programının girdiği yıldaki taban puanının % 70, o yılki sınıf başarı notunun % 30 etkili olacağı bir sistem getirilmelidir. Anacak bu şekilde bir çok öğrenci için yatay geçiş bir başarı hedefi olabilecek ve bu şekilde daha adil bir değerlendirme yapılabilecektir.
5. Yatay geçiş başvurusu ile ilgili işlemlerin kesin olarak eğitim döneminden önce bitirilmesi sağlanmalıdır.
