Türkiye'de yıllarca hayali bile kurulamayan akciğer nakilleri, son 10 yıldır kamu hastanelerinde kadavradan yapılıyor. Ancak bekleme şansı kalmamış, acilen canlıdan nakil olması gereken hastalar ya ölümle burun buruna geliyor, ya da yurt dışında nakil ameliyatı olabiliyordu. Son olarak Viyana’da ameliyat olan kistik fibrozis hastası 17 yaşındaki Tuğçe Başar ile gündeme gelen canlıdan akciğer naklinde Türkiye ‘biz de varız’ diyebilecek.
Japonya’da eğitim aldı
Fatih Kamu Hastaneleri Birliği Yedikule Göğüs Eğitim ve Araştırma Hastanesi, canlıdan nakil ruhsatı için Bakanlığa ilk başvuran hastane oldu ve bir hastasını donörüyle birlikte nakile hazırlıyor. Doç. Dr Adnan Sayar ve yaklaşık 15 kişilik nakil ekibi vakalarında başarılı olduğu taktirde hastalar artık yurtdışına gönderilmeyecek. Doç. Dr. Sayar, “Kistik fibroz hastası hastamızın tek çaresi nakil. Uygun donör bulunamazsa canlıdan nakil tek şans. Kısa bir süre içinde nakli gerçekleştirmeyi planlıyoruz” dedi.
Doç. Dr. Adnan Sayar, akciğer naklininin en riskli organ nakillerinden olduğunu; canlıdan naklin çok daha büyük risk taşıdığını vurgulayarak “Canlıdan nakil olacak hastalar başka çaresi kalmamış insanlar. Ekip olarak bu işin dünyada en iyi yapıldığı yerlerden Japonya’da ameliyata katıldık. Arkadaşlarımız eğitim için Zürih’e, Belçika’ya gitti. Ama aslolan kadavradan nakillerin artması. Çünkü canlıdan nakil böbrekte de karaciğerde de akciğerde de her anlamda daha riskli. Türkiye’de 2004’den bu yana kadavradan akciğer nakli vakası 50” dedi. Ekibin 15 kişiyi bulduğunu anlatan Sayar, kadavradan nakil ile canlıdan nakil arasındaki önemli farkları şöyle sıralıyor:
3 ameliyathane 3 ekip
“Kadavrada organ gelir, siz alıcıya takarsınız. Ama canlı nakilde üç ameliyathanede üç ayrı ekip aynı anda çalışıyor. İki ayrı ekip, iki donörden birer akciğer lobunu çıkarıyor; diğer ekibin gelen akciğerleri hemen alıcıya takması gerekiyor. Canlıdan nakilde sağlıklı, hiçbir şikayeti olmayan iki insanı cerrahi riske maruz bırakıyorsunuz. Bu nedenle organ bağışının artması gerekiyor. Ama canlıdan naklin birtakım avantajları da var. Verici yakın akrabalardan biri olmak zorunda. Bu nedenle immünolojik olarak kadavraya göre daha uyumlu akciğer seçme şansınız var. Canlıdan nakilde her şeyi planlayıp programlayıp yapabilme şansınız var. Kadavradan nakilde sadece kan grubu uyumluluğu aranıyor ama canlıdan nakilde daha ileri doku uyumu vs sağlayabiliyorsunuz.
NAKİL HASTASI HEMŞİREDEN YAŞAM KOÇLUĞU
EKİPTE bir hemşire var ki masanın her iki tarafında da bulunmuş bir isim. Hem hasta olarak hem sağlıkçı olarak işin içinde olduğunu anlatan akciğer nakli hastası ve akciğer nakli ekibinin bir parçası hemşire Nuran Sağmal (42), hikayesini şöyle özetliyor: 27 yaşındaydım.15 yaşındayken sarkoidoz ve interstisiel fibrosiz teşhisi aldım. Nakil olmasaydım 2-3 aylık ömrüm kalmıştı. 24 saat oksijen kullanır haldeydim.Tedavi için ABD’ye gittim. 9 ay bekleme listesinde kaldım. Çocuk donöre ihtiyacım vardı. Ameliyattan sonra 4 ay kaldım. İşe 2 yılı aldı. Şimdi nakil için bekleyen hastalardan duyduğum ilk soru teşhisim; ikincisi hala ilaç kullanıp kullanmadığım. Hastalarda nakilden sonraki eğitimin tamamı bana ait. Gönüllü olarak 24 saat destek veriyorum.Nakilden sonraki süreçte yapmaları gerekenlere dair eğitimi ben veriyorum. Hayata nasıl tutunacak, neler yapıp neler yapmayacak, nasıl pratik bir hayat kurabilirler, her şeyi anlatıyorum. Çünkü aynılarını ben de yaşadım. Kendine çok iyi bakarsa ilaçlarını asla aksatmazsa hiçbir sorun çıkmadan yaşayabilir; Canlı kanıtı benim. Spor, diyet, egzersiz hepsi çok önemli. Yılda bir grip aşısı, 5 yılda bir pnömokok aşısı; 0-6 yaş grubu çocuklardan uzak durmak; bunlar hayat kurtarıcı önlemler.
