Mevcut durumda milyonlarca ilaç çöp olarak atılıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) yaptığı çalışmaya göre evlerdeki ilaçların yüzde 90’ı bilinçsiz bir şekilde doğaya karışıyor. Sağlık Bakanlığı, diğer hastaların sağlığını tehlikeye düşürebileceği endişesiyle evlerde kullanılmış ilaç toplanmasına izin vermiyor. Evlerdeki ilaçların atık anlamında toplanmasında yetki sadece Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ait. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Dairesi Başkanı Zeki Terzioğlu da ilaçların toplanması ile ilgili uygulama aşamasına geçen bir çalışmanın bulunmadığını söylüyor.
Terzioğlu, belediyeler tarafından ilaç getirme merkezlerinin kurulması yönünde çalışma yürüttüklerini anlatıyor. Bu sistem uygulamaya geçtiği takdirde vatandaş işine yaramayan, son kullanma tarihi geçmiş atık ilaçları bu merkezlere bırakabileceğini kaydediyor. Terzioğlu, şöyle devam ediyor: “Burada toplanan ilaçların bazıları geri dönüşüme gönderilecek, bazıları imha edilecek. İlaç geri getirme merkezlerini büyükşehirlerden, 400 binin üzerindeki nüfuslardan başlayarak kurdurma zorunluluğu getiriyoruz. Bu konudaki 12 yönetmeliği bir yönetmelik altında toplayacağız.”
Türkiye’de profesyonel anlamda ilaçları toplayan tek kurum İstanbul Eczacı Odası. O da evlerden değil eczanelerde bu işi yapıyor. Eczanelerde son kullanma tarihi geçmiş ilaçları topladıklarını dile getiren İlaç Atık Yönetim Sistemi Sorumlusu Sinem Sakacıoğlu, İstanbul’da Gaziosmanpaşa ve Bayrampaşa’da başlayan uygulamanın 22 Şubat’tan sonra bütün ile yayıldığını belirtiyor. Daha sonra ilaçlar Kocaeli’nde yakılarak imha ediliyor.
Toprağa karışan ilaç besin zinciriyle insan vücuduna giriyor
İstanbul Üniversitesi (İÜ) Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Kurtuluş Özcan, ilaçların tehlikeli atık statüsünde değerlendirildiğini belirtiyor. İlaçların son kullanma tarihine kadar uygun koşullarda muhafaza edilmesi gerektiğini kaydeden Özcan, “İlaçların asla hane atığı dediğimiz mutfak çöpleriyle, banyolardan çıkan çöplerle karıştırılmaması gerekir.” uyarısında bulunuyor.
İlaçların mutlaka evsel çöplerden ayrı toplanması gerektiğini ifade eden Özcan, “Eğer ilaçlar mutfak çöpleriyle birlikte doğaya karışırsa, öncelikle kimyasal oldukları için hemen su ortamında çözülürler. Sızıntı suları dediğimiz yapılarla birlikte yer altı ve yer üstü sularına karışabilirler. Bu şekilde doğal döngüye girerler ve bir şekilde mutlaka besin zinciri yoluyla insan vücuduna nüfuz edebilirler.” diye konuşuyor.
Kurtuluş Özcan, yapılması gerekenleri şöyle anlatıyor: “Bu konuda herkese görev düşüyor. Son zamanlarda ekranlarda gördüğümüz ‘Kamu Spotu’ ile insanlar çeşitli konularda bilinçlendiriliyor. Hane atığı ilacı konusunda da böyle bir çalışma yapılarak vatandaşlar bilinçlendirilebilir. Yönetmelikte, belediyeler atık ilaçları toplar ya da toplattırır diye bir ifade var. Vatandaş belediyeyi arayıp evinde atık ilaç bulunduğunu söylediği zaman belediyeler gelip alıyor. Ancak ilaç atığı toplayan firmanın Çevre Bakanlığı’ndan lisans almış firmalar olması gerekiyor.”