Grip ilaçları ne kadar etkin?

ANDREA MEYERHOFF ve PAUL LIETMAN - NY TIMES

Domuz gribi salgını gibi hastalıkların yayılması, kamunun daha iyi korunmasına ilişkin (ve biz doktorlara) eşsiz bir bilgi birikimi kazanma olanağı sağlamaktadır. Şu anda 40 ülkede tespit edilen ve 10 bin kadar hastaya bulaşmış olan H1N1 gribi bize, gribe karşı güven duyduğumuz ilaçlar konusunda daha fazla bilgi sahibi olma şansı veriyor.

ABD'de Ulusal Stratejik Stoklar'da gribe karşı iki çeşit ilaç bulunuyor; bilinen ticari adı Tamiflu olan oseltamivir ve Relenza olarak adlandırılan zanamivir. Hastalık Denetim ve Önleme Merkezleri'nin web sitesi, bu ilaçların gribe yakalanmış seçili hastalara ve bu hastaların yaşadığı konutlarda bulunan, aynı hastalığa yakalandığı takdirde ciddi komplikasyonlar oluşma riski taşıyan diğer kişilere verilmesini tavsiye ediyor. Ancak bu ilaçların ne kadar etkin olduğu konusunda henüz yanıtlanmayan soru işaretleri söz konusu.

Doktora koşanlar
Bu sorulardan biri, hastalığın yayılmasını engelleyebilmesi için ilacın ne kadar çabuk kullanılması gerektiğine ilişkin. Tamiflu'nun üreticisi tarafından gerçekleştirilen bir klinik deneme, ilacın hastalığa yakalanmış kişinin yaşadığı konuttaki insanlara, hastalık semptomlarının ortaya çıkmasından iki sonra verilmesi durumunda ne olacağını araştırdı. Söz konusu kişilerin sadece yüzde 1'i hastalığa yakalandı. Bu, kayda değer ölçüde iyi bir koruma sağlanması demek. Gribe yakalanmış bir kişinin olduğu diğer konutlardaki insanlara bir plasebo (ilaç niyetine verilen tesirsiz madde) verilmesi örneğinde ise, gribe yakalanma oranı yüzde 12 oldu.

Ancak sağlıklı insanların soğuk algınlığı ya da grip semptomları hissetmeleri üzerine iki gün içinde bir doktora gitmeleri olağan bir durum değil. Doktorların ofislerinin grip hastalarıyla dolduğu şu anda ise acil medikal bakım özellikle zor olabilir. Dolayısıyla şayet bir grip hastası 48 saat içinde doktora görünmediği durumda, ilacın yine de hastayla aynı konutu paylaşan diğer insanların hasta olmasını engelleyip, engellemediğini sorgulamalıyız. İlaçlar zaman geçtikçe daha mı az etkili oluyor? Bu sorular hem Tamiflu hem de Relenza açısından sorulmalı.

Günümüzde yaşanan salgın hastalık bu soruların araştırılması için bir olanak sağlamaktadır. Klinik denemeler kolaylıkla semptomların ortaya çıkışından 72 veya 96 saat sonra medikal bakım için başvuran hastaları da kapsayacak şekilde düzenlenebilir. Sonuçlar, gribin önlenmesi için kullanılan ilaçların kullanımında hastalara ve doktorlara kılavuzluk edecek şekilde riskleri belirleyebilir. İki günden daha uzun bir süre grip hastası olmuş olan bir hastanın olduğu konutlarda ne kadar kişinin tedaviden yararlanabildiğini bilmek, aynı zamanda kamu sağlık yetkililerinin, grip ilaç stokunun en etkin şekilde kullanımını planlayabilmesine de yardımcı olacaktır.

İlaçlar etkin mi
Diğer bir önemli soru da, söz konusu ilaçların yaşamları korumada ne kadar etkin olduğudur. Üretici şirket tarafından yapılan klinik deneylerde, Tamiflu'nun grip hastalarının ateş, baş ağrısı, öksürük, kas ağrıları ve bitkinlik gibi semptomlarının süresini azalttığı tespit edildi. İlacı alan hastalar, plasebo alan hastalara göre 1,3 gün daha az ateş sorunu yaşadı. Ancak Tamiflu ve Relenza'nın henüz bir aşı geliştirilmemiş olan yeni H1N1 gribine yakalanmış hastalarda nasıl bir etki yaratacağına dair daha fazla bilgiye sahip olmak da iyi olurdu. Vakalar arttıkça, söz konusu ilaçların zatürree gibi, grip sonrası komplikasyonları azaltıp, azaltmadığını değerlendirmek de kolaylaşıyor.

Gerçek zamanlı klinik deneylere ilişkin veriler, sadece grip hastaları ve ailelerini daha iyi tedavi edebilmemize olanak sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda kaynakları da daha iyi yönetebilmemizi sağlıyor. Bu son salgında yeni verilerle donanarak, bir sonraki duruma daha iyi hazırlanma şansımız olabilir.

Referans