Anayasa Mahkemesinin 5947 sayılı ”üniversite ve sağlık personelinin tam gün çalışmasına ve bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun” un bazı hükümlerinin iptaline ilişkin gerekçeli kararı, nihayet 4 Aralık 2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlandı.
Yasanın iptal edilen hükümleri çok tartışmalara yol açmıştı. Doğal olarak tartışmanın odağı öğretim üyelerinin ve hekimlerin kısmi ve tam zamanlı çalışma ve serbest meslek icrası ile ilgiliydi. Bu tartışmalar arasında döner sermaye ek ödemeleri ilgili hükümler pek dikkat çekmedi.
Bu yazıda sağlık ve idari personelinin döner sermaye ek ödeme hükümlerine ilişkin iptal ve çelişkilere dikkat çekilmiştir.
5947 sayılı yasa ile 209 sayılı “sağlık bakanlığına bağlı sağlık kurumları ile esenlendirme tesislerine verilecek döner sermaye hakkında kanun’un 5. maddesinin dördüncü fıkrası değiştirildi. Bu madde çalışanlara ne oranlarda ek ödeme yapılacağını göstermekteydi. Anayasa Mahkemesi bu maddeyi iptal etti. Bu maddenin iptal gerekçesinde Anayasanın hukukilik ilkesine gönderme yapılmış.Gerekçe şu şekildedir: “yasakoyucu, bu kuralda ödeme yapılacak çalışanların niteliği ve statülerine göre bu kişilere yapılacak ödemelerin tavan oranlarını ayrıntılı olarak düzenlemiş, ancak yürütmeye bırakılan yetkinin sınırlarının belirlenmesi açısından yapılacak ödemelerde herhangi bir taban oranı belirlememiştir. Yürütmeye bırakılan yetkinin üst sınırı ve çerçevesi belirlenirken alt sınırının belirlenmemiş olması, kuralda belirtilen personelin alacakları döner sermaye katkı paylarında asgari bir garanti içermemektedir. Bu nedenle dava konusu kural, devletin tüm işlem ve eylemlerine bireylerin güven duymasını zedeleyici nitelik taşıdığından hukuk devletinin gereği olan hukuki güvenlik ilkesine aykırılık oluşturmaktadır.”
Bunun üzerine sağlık bakanlığı kadrolarında görev yapan sağlık personeli için 209 sayılı yasanın 5. maddesi yeniden düzenlenecek ve sağlık personelinin aylık olarak alabileceği ek ödeneğin asgari miktarı garanti edilmiş olacaktır. Tabi bu asgari miktar yasakoyucu tarafından komik bir miktar olarak belirlenmediği durumda.
Şimdi gelelim tıp, diş hekimliği fakülteleri ile araştırma ve uygulama merkezi kadrolarında görev yapan sağlık ve idari personelin durumuna.
Son değişiklikte 2547 sayılı yükseköğretim kanunun 58 inci maddesi ile personelin unvanlar için üst oranlar belirlenmiştir. Ek ödemenin nasıl yapılacağına ilişkin usul ve esasları için getirilen hüküm ise şu şekildedir:
“ h) Yapılacak ek ödeme oranları ile bu ödemelerin esas ve usulleri, yükseköğretim kurumlarının hizmet sunum şartları ve kriterleri de dikkate alınmak suretiyle personelin unvanı, görevi, çalışma şartları ve süresi, eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ve mesleki uygulamalar ile ilgili performansı ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi hizmete katkı unsurları esas alınarak Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir”
Sağlık Bakanlığı kadrolarında çalışanlara alt sınır var, yükseköğretim kadrolarında çalışanlara yok
Maddenin uygulaması için getirilmiş bu hükümde bir alt sınır konulmamıştır. Anayasa Mahkemesine açılan davada bu hükmün de iptal edilesi talep edilmiştir. Maalesef Anayasa Mahkemesi 209 sayılı yasanın beşinci maddesi için uygun gördüğü gerekçeyi (asgari gelir garantisi) 2547 sayılı yasanın 58 inci maddesi için uygun görmemiştir. Konu tümüyle benzer olduğu halde mahkemenin böyle bir çelişkiye düşmesi anlaşılır gibi değil.
Şimdi bu eksiklik, yükseköğretim kadrolarında görevli akademik ve idari personele ödenecek ek ödeme usullerini gösteren ve kısa süre içerisinde çıkarılması beklenen yönetmelikle giderilebilir. Ancak buradaki bir tehlikede unvanlar için belirlenecek alt sınırın komik bir şekilde düşük tutularak hak kayıplarına yol açılması tehlikesidir.
Bekleyip görelim.
Saygı ve sevgi ile…
Prof.Dr.Erkan Pehlivan
İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi
Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı
epehlivan@inonu.edu.tr