MEDİMAGAZİN: KOAH hastalarının pandemi boyunca COVİD 19 hastalığından etkilenme oranları ne oldu? Pandemide KOAH hastalarını tanı ve tedavisinde ne gibi zorluklar yaşandı?
PROF.DR.TEVFİK ÖZLÜ: 42 ülkeden 202 sağlık çalışanının katıldığı bir çalışmada pandemi sürecindeCoV-2ARS- tıbbi bakımı olumsuz olarak etkilenen kronik hastalar arasında diyabeti takiben ikinci sırada KOAH hastaları gelmekte. Bu dönemde KOAH hastalarının tıbbi bakımında gözlenen sorunlar arasında en başta hastaneye ulaşımlarında aksama gelmektedir. Hastaların çoğu ya kendileri bulaşma korkusuyla hastaneye, sağlık kurumlarına gelmediler; ya da gelmek istediler ama randevu alamadılar. İşlem sırasında SARS-CoV-2’nin bulaşma riskinin yüksek olması dolayısıyla spirometri kullanımında sorunlar yaşandı. Bazı yaşlı KOAH’lı kişilerin evde kalma döneminde ilaca, gıdaya, oksijene, temel ihtiyaçlara ulaşımında sorun olabildi. KOAH ilaçlarının COVID 19’la etkileşimi konusunda tereddütler nedeniyle hastalarda ilaçların kullanımında aksamalar oldu. Maske kullanımı, bazı ağır KOAH hastalarında gaz değişiminin daha da bozulmasına neden olabileceğini de var saymalıyız. Uzun süren kapanma, sokağa çıkma yasaklarına bağlı olarak fiziksel hareketsizlik ve sosyal tecritle ilişkili yalnızlığın yol açabileceği sorunlar oldu. İnhaler tedavide nebulizasyondan kaçınma önerisi, bazı hastaların inhaler ilaçları etkin olarak kullanamamasına neden oldu. Hekimlerin bu hastalarada ihtiyaca bağlı olarak ortaya çıkan oksijen, yüksek akımlı oksijen, NIMV ve entübasyon gibi tedavilerde tereddütler yaşaması tedavilerde gecikme veya aksamalara neden olmuş olabilir. Pulmoner rehabilitasyon ve evde bakım hizmetlerinde aksamalar oldu. KOAH atağı ile COVID 19 ayırıcı tanısının bu hastalarda yapılmasının zor olması ve bu iki durumun birlikte görülebilmesi etkileşimi karmaşık tablolara yol açtı. Kuşkusuz en önemlisi COVID 19’un KOAH hastalarında ağır seyretmesi ve yüksek ölüm oranlarıydı. Yani COVID 19 en başta ve en fazla KOAH hastalarını olumsuz etkilemiş görünüyor.
MEDİMAGAZİN: KOAH Hastalarının aşılanmasıyla ilgili ne önerirsiniz?
PROF.DR.TEVFİK ÖZLÜ: COVID 19 her yaşta ve önceden sağlıklı kişilerde de görülebilmesine karşın; ağır hastalık geçiren ve ölenlerin büyük çoğunluğu yaşlı ve eşlik eden kronik hastalığı olan kişiler. Yapılan çalışmalar gösterdi ki; KOAH’lı hastalar COVID 19’a daha sık yakalanmıyorlar. Ancak KOAH’lılar COVID 19 olduğunda daha ağır seyrediyor; hastaneye yatış, yoğun bakımda kalma ve ölüm oranları yüksek. Yani KOAH, COVID’in ağır seyretmesi bakımından önemli bir risk faktörü. KOAH hastalarının büyük çoğunluğu aynı zamanda yaşlı popülasyondan. Bu hastalarda hipertansiyon, diyabet, kalp hastalığı gibi diğer kronik hastalıklar da çok sıklıkla eşlik ediyor. Ayrıca COVID 19, KOAH alevlenmelerine neden olabiliyor. Tüm bu riskler bakımından KOAH hastalarının tam aşılı olmaları gerekiyor. İki doz aşılamayı takiben, eğer zamanı gelmişse hatırlatıcı dozlarını da yaptırmalılar.
MEDİMAGAZİN: KOAH Hastaları uygun tedaviyi alıyor mu?
TEVFİK ÖZLÜ: İlginçtir ki, yapılan çalışmalar pandemi döneminde KOAH hastalarının tedaviye uyumlarının arttığını ve ilaç kullanımlarının daha iyi ve düzenli olduğunu ortaya koymaktadır. Yani hekime başvurmak ve hastaneye yatmak zorunda kalmamak için olsa gerek, hastalar mevcut tedavilerini aksatmadan alma konusunda daha dikkatli olmuşlar gibi görünüyor. Bu iyi bir şey. Ülkemizde pandemi döneminde SGK’nın hekim reçetesine gerek kalmadan raporlu ilaçların eczaneden doğrudan alınabilmesine imkan vermesi de çok yerinde oldu. Böylece tedavide kesintiler, ara vermeler, tedavi terkleri çok yaşanmadı. Ancak yeni KOAH tanısı konulması azaldı ve tedavide değişiklik gerektiren olguların yönetiminde sorunlar yaşandı.
MEDİMAGAZİN: KOAH tedavisinde birinci basamakta gördüğünüz eksikler neler?
PROF.DR.AKIN KAYA: En büyük eksiklik spirometrinin (solunum fonksiyon testlerinin) genellikle yapılamaması. Bu hastalarda örneğin akciğer kanseri, interstisyel akciğer hastalığı, pulmoner tromboemboli gibi ayırıcı tanısı gereken hastalıkların ortaya çıkma olasılığı aynı yaştan KOAH dışı popülasyona göre çok daha fazla. Bu nedenle ara ara radyolojik değerlendirme gerekiyor. Bu da birinci basamakta her zaman mümkün olamayabiliyor. Ama ikinci ve üçüncü basamakla koordineli bir şekilde KOAH hastalarının çoğu birinci basamakta yönetilebilir. Aile hekimlerimizin KOAH’lı hasta takip ve tedavisi konusunda ilgi ve motivasyonlarını artırmamız lazım.
MEDİMAGAZİN: Tedavi ve sınıflamada yeni gelişmelerden bahseden misiniz?
PROF.DR.AKIN KAYA: KOAH’da fonksiyonel kaybın ağırlığına göre sınıflama yerine; semptomların şiddeti ve akut alevlenme sayıları gibi klinik görünümlere uygun sınıflandırma gündemde. Tedavinin bireyselleştirilmesi ve eozinofilinin eşlik ettiği olgular, semptom yükü ağır olanlar, sık alevlenme geçirenler, astımla birlikte olan olgular gibi farklı fenotiplere göre tedavi seçenekleri giderek daha fazla konuşuluyor. Tedaviye cevap alınamaması durumunda ikili üçlü kombinasyon tedavileri uygulanıyor. Artık KOAH tedavisinde çok daha etkin olabiliyoruz. Semptom kontrolü, yaşam kalitesinin korunması, solunum fonksiyonlarının iyileştirilmesi, alevlenmelerin önlenmesi, morbidite ve mortalitenin azaltılması konularında epeyce mesafe alındı, alınıyor.
MEDİMAGAZİN: Teşekkür ederiz.
