2.4.2013 tarihinde Medimagazin’de çıkan hekimlerin büyük çoğunluğu…. “Kamu Hastaneleri Birliğinden yapılan açıklamada, tıp doktoru unvanına sahip olan her hekimin mekân, branş ve zaman sınırlaması olmaksızın acil olan her hastaya müdahale etmesi gerektiği, bu nedenle acildeki tedaviler esnasında tıbbi hizmet kusuru meydana gelmesi halinde oluşan zararın da sigorta teminatı kapsamında yer alacağı belirtildi”….. başlıklı yazıyı sanırım okumuştur. Türkiye Kamu Hastaneler Kurumunun “Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası hk.” Yazısı 24.1.2013 tarih 44307383-449 sayı ile yayınlanmış olup tüm İllerde Genel Sekreterliklere gönderilmiş ve bildiğiniz gibi tüm hekimlere tebliği yapılmıştır. Bu tebliğin akebinde zorunlu meslek sigortalarını yaptıran hekimlerin ,bu karmaşık ve içinden çıkılamayan bir hale getirilen durum için sigorta şirketleri ile temasa geçtiği duyumu hergeçen gün artmış olacak ki, konu Hazine Müşteşarlığına intikal etmiştir..Bildiğim kadarı ile şu ana kadar yazılı bir açıklama da yapılmamıştır
2010 yılında Sağlıkta Dönüşüm Projesi kapsamında Acil Servislerde görev yapan meslektaşlarımızın sistem için yeterli sayıda hekim personel alt yapısı oluşturulmadan Aile Hekimliğine geçilmesinden sonra acil servislerde hekim açığı ortaya çıktı. Bu zamana kadar da zaten çoğu yerlerde Uzman hekim meslektaşlarımın öz verili bir şekilde bu sorumluluğu üstlenmesinden ve paylaşmasından dolayı bu sistemdeki sıkıntılar ortaya çıkmadı. Zaten şu anda acil serviste görev yapan meslektaşlarımızın çoğu da ya mecburi hizmetten dolayı, ya da aile hekimi olamadığı için mecburen burada çalışmakta. Sonuç itibari ile bu sistemin yükü altında ezilmektedir ve buna duyarsız kalınmaktadır.
Bu konu ile ilgili olarak düşüncelerimi sizlerle paylaşmak istiyorum..
1- Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi’nin 3. maddesi vazifesi ve ihtisası ne olursa olsun acil hallerde hastaya müdahale ve yardımda bulunma sorumluluğu getirilmektedir. Burada bahsedilen herhangibir yer,zaman, mekan koşul gözetmeksizin, olağanüstü hal durumları savaş, deprem,sel, kaza,..vs..gibi durumlarda yaşam kurtarıcı müdahale gerektiren ve hastaya müdahale edebilme yetkisinden bahsedilmektedir.Bu durum zaten Hekimlik Meslek Etiği Kuralları’nın 10. maddesinde de, “Hekim, görevi ve uzmanlığı ne olursa olsun, gerekli tıbbi girişimlerin yapılmadığı acil durumlarda, ilk yardımda bulunur.” denilmektedir.Yani acil halde ki isnat edilen durum, uzmanlık eğitimi dışında bir hekimin acil servislerde nöbet usulu hasta muayenesi yaptırtılıp sonrada hasta tedavi edebileceğinin makul olduğunun anlamı çıkartılmamalıdır. Kamu Hastaneler Kurumu ise kendince bu maddeden yola çıkarak branş dışı uzman hekimlere acil servislerde nöbet tututurulabileği hakkını kendinde görmektedir. Kaldı ki artık günümüz koşullarında Acil Uzman Hekimliği denilen bir uzmanlık dalı vardır, ve hizmet vermektedir. Dolayısı ile branşı dışında bir hekimin günümüz koşullarında kurumca her daim ve her yerde savunulan sağlık kalite standartlarında, acil servislerde nöbet tutturulması mantığını anlamak mümkün değildir.
2- Bu yazıda Kamu Hastaneler Birliğinin “Acil Servislerde her hekimin görevlendirilebileceği” söyleniyor.Bu kararın dayanağı olarak da “1219 sayılı Kanun’un 8. maddesinde genel tababet icrası kapsamındaki hastalıkların tedavisinin tüm hekimler tarafından gerçekleştirilebileceği, ancak herhangi bir uzmanlık dalında meslek icrası için uzmanlık vesikasına sahip olunması gerektiği...” gösterilmiş. Sanırım Kurum kendince taraflı olarak bir hekimin Acil Serviste nöbet tutması için, uzman olmasının yeterli olduğunu düşünüyor…O zaman neden Biyokimya Uzmanları,Mikrobiyoloji Uzmanları,Fizik Tedavi Uzmanları, Dermatatoloji Uzmanları sanki klinisyen hekim değilmiş gibi kurum tarafından görülüp, acil servis nöbeti tutturulamıyor, ve bu hizmetin dışında tutuluyor….Demek ki Uzmanlık yapmakta yeterli değil…Kamu Hastaneler Birliği bu durumun farkında…Eğer öyle olsa idi Acil Servis Ana Bilim Dalı diye bir bilim dalı üniversitelerimizde kurulmazdı.. Bu mantıkla Acil servislerde her uzman hekimin görevlendirilebileceği ve çalıştırılabileceği yorumu ve kararı yanlıştır.
3- Mesleki Sorumluluk Sigortası yapan sigorta şirketleri ile hekimler arasında bu konu ile ilgili yazışmaların ve cevap sürecinin devam ettiğini bilmekteyim. Sigorta Şirketleri ise konuyu Hazine Müşteşarlığına iletmiş, fakat halihazırda mesleki sigorta kapsamına uzman hekimlerin branş dışı acil servis hizmetlerinin ve uygulamalarından doğacak mesleki tazminatların yapılan mesleki sigorta poliçesi kapsamında olduğuna dair resmi bir yazı halen açıklanmamıştır..Kamu Hastaneler Kurumunun “……acil servislerde tutulan bu nöbetlerin bütün hekimler için “mesleki faaliyet” kapsamında olduğu ve dolayısıyla acil servislerinde genel tababet icrası kapsamında gerçekleştirilen tedaviler esnasında tıbbi hizmet kusuru meydana gelmesi halinde oluşan zararın da sigorta teminatı kapsamında yer alacağı hususunda tereddüt edilmemelidir….” yazısının hukuki dayanağına ulaşamadım. Bu konuda bilgilendirilmeyi rica ederim.
4- Kamu Hastaneler Kurumunun ilgili yazısında geçen “…yapılacak görevlendirmelerde hukuka veya etik kurallarına aykırılıktan bahsedilemeyeceği..” yönündeki ifadesini başta kurumun kendi içinde ki uygulamaları olmak üzere hukuki uygulamalar ve yargı kararları da desteklemiyor. Çünkü hekim potansiyel bir suçlu adayı haline getirildi. Branşı gereği özveri ile yaptığı tıbbi hizmetlerde bile ortaya çıkan, istenmeyen, önceden öngörülemeyen, sıkıntılardan dolayi şikayet edilen, ilaveten ortaya çıkan yasal mağduriyetlerin yanı sıra, bu acil nöbetleri sırasında yaptığı müdahalelerden dolayı da kendisine dava açılan ve mağdur olan meslektaşlarımızın örneği her geçen gün giderek artmaktadır.Bu taraflarca da bilinen bir gerçektir.
Yukarıdaki ifadelere ve bilgilere dayanarak Uzman Hekimlerin branşı dışında acil servisi nöbeti tutmasının her ne kadar kurum tarafından uygun görülse de tıbbi uygulamalar ve tedaviler sonucu ortaya çıkacak sorunlarda, yargılamalar sonucu verilen hukuki kararların en başta branşı olmadığı halde müdahale ve tedavi eden hekimi maddi manevi mağdur edeceği kanaatini ve endişesini sürdürmekteyim..
Saygılarımla…
Op.Dr.Mehmet Oğuzhan ALPAYDIN
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Yeşilyurt-Malatya
