16 Mayıs pazar günü uygulamaya giren İlaç Takip Sistemi (İTS) kapsamında stoktaki karekodsuz ilaçların satışına daha önce öngörülen yıl sonu yerine, 1 Haziran 2010 tarihine kadar izin verilmesi ilaç sektöründe kaygılara yol açtı. Stoklardaki karekodsuz ilaçların satılabilmesi için eczanelerde ve depolarda 100 milyonlarca kutu ürünün elle etiketlenmesi gerekiyor. Ancak eczanelerde ve depolarda bu işlemlerin yapılması, ilacın tüm bilgilerini ihtiva eden bu etiketlerde muhtemel karışıklıklarının yaşanması riskini doğuruyor. İlaçların farklı dozlarının yanlış etiketlenmesi hasta sağlığı için risk yaratabileceği gibi, kötü niyetli kişilerin sahtecilik yaparak devleti milyonlarca lira zarara uğratması tehlikesi de doğabilecek. İlaç Takip Sistemini destekleyen Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği (AİFD), daha önce olduğu gibi, eczane stoklarında bulunan karekodsuz ilaçların satışına 01 Ocak 2011 tarihine kadar izin verilmesi halinde sıkıntıların aşılacağını kaydetti.
Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanmasına 16 Mayıs 2010 Pazar günü itibarı ile başlanan İlaç Takip Sistemi (İTS) kapsamında eczane stoklarındaki karekodsuz ilaçların durumu, ilaç endüstrisinde sıkıntı yaratıyor. Daha önce taahhüt ettikleri gibi karekod etiketleme yatırımlarını tamamlayan üretici firmalar halen piyasaya karekodsuz yeni ilaç vermiyor. Ancak eczanelerde ve ilaç depolarında şu anda bulunan 2009 ürünü karekodsuz ilaç stoklarının durumu İlaç Takip Sistemi’nin işlemesini de zorlaştırıyor.
İTS ile ilgili olarak 30 Eylül 2009 tarihli “Beşeri Tıbbi Ürünler Ambalaj ve Etiketleme Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”te, 1 Ocak 2010 öncesinde üretilmiş ürünlerden karekodsuz olanların satışına 1 Ocak 2011 tarihine kadar izin verileceği belirtilmişti. Ancak daha sonra çıkan iki genelge ile önce bu tarih 1 Haziran 2010’a çekildi, sonra da piyasadaki karekodsuz ürünlere, eczane ve ilaç depolarında, firmaların gönderdiği karekod etiketlerin yapıştırılması kararlaştırıldı.
Yürürlükteki genelgelere göre, önce stoklar tespit edilecek, daha sonra etiket ihtiyacı üretici firmalara iletilecek. Firmalar karekod etiketleri ürettikten sonra, eczanelerde ve depolarda karekod etiketler her ürünün son kullanma tarihi kontrol edilerek tek tek elle eklenecek.
Fiziksel olarak tamamlanması çok zor olan bu süreçte ilaçların farklı dozlarının yanlış etiketlenmesi hataları ortaya çıkabilecek. Ayrıca kötü niyetli kişi veya gruplar için karekodları farklı ambalajlara yapıştırarak ilaçta sahtecilik yapma fırsatı doğabilecek. Bu nedenle hasta sağlığı açısından ciddi risk doğacağı gibi, pek çok karekodsuz ilacın son kullanma tarihinden önce etiketlenememesi nedeni ile de milli servet de ziyan olacak.
AİFD uyardı
Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği (AİFD) tarafından yapılan açıklamada, uygulamanın hasta sağlığı ve sahtecilik açısından yol açacağı risklere dikkat çekildikten sonra şu ifadelere yer verildi:
“İlaç Takip Sistemi (İTS), bu alanda dünyadaki ilklerden biri olarak ilaçta sahteciliği önleyecek ve kayıtdışılığı büyük ölçüde ortadan kaldıracak önemli bir düzenlemedir. Bu nedenle, Hükümetimizi İTS konusunda her zaman destekledik. Üretici firmalar olarak yaklaşık 200 milyon TL düzeyinde yatırım yaparak, karekod etiketleme sistemine geçtik. Halen hiçbir üyemiz ilaç depolarına karekodsuz ürün göndermemektedir. Ancak eczane ve depolarda bulunan, 2010 öncesinden kalma karekodsuz ürünlerin 1 Haziran 2010 tarihine kadar nasıl etiketlenecekleri konusu sistemde sıkıntıya yol açmakta ve hasta sağlığı açısından riskler yaratmaktadır. AİFD olarak sistemi kesinlikle erteletmek istemiyoruz, beklentimiz daha önce öngörüldüğü gibi sadece stoklardaki karekodsuz ilaç satışının yıl sonuna kadar satışına izin verilmesi ve eczanelerde elle etiketlenmesi talebinden vazgeçilmesi yönündedir. Bu durumda sıkıntı aşılacaktır. Bakanlığımızın sistemin başlangıcını değil de, kapanış tarihini tekrar gözden geçireceğini umut ediyoruz.”