İrritabl barsak sendromu birtakım şikayetlerden oluşan bir sendromdur. En sık görülen şikayetler karın ağrısı veya kramp, şişkinlik, gaz, ishal ve/veya kabızlık ve bu durumlarla ilişkili rahatsızlık hissidir. İrritabl barsak sendromu, kolonu (kalın barsağı) etkiler.
İrritabl barsak sendromu bir hastalık değildir. Barsağın düzgün çalışmaması veya fonksiyonlarını doğru şekilde yerine getirememesi anlamına gelen foksiyonel bir bozukluktur.
İrritabl barsak sendromunun sebepleri nelerdir?
Doktorlar irritabl barsak sendromuna neyin sebep olduğunu tam olarak tanımlayamamaktadırlar. İrritabl barsak sendromu hastalarında barsaklardaki sinirlerin ve kasların aşırı duyarlılığı söz konusudur. Kaslar yemek yenmesi durumunda aşırı kasılabilmektedir. Bu kasılmalar yemek sırasında veya yemekten hemen sonra kramp hissine ve ishale sebep olabilmekte ya da sinirler barsağın gerilmesi karşısında tepki göstererek kramp veya ağrı hissine neden olabilmektedir.
İrritabl barsak sendromu can sıkıcı olabilir. Ancak, sindirim sisteminin diğer bölümlerine veya barsağa zarar vermez; başka sağlık problemlerine sebep olmaz.
İrritabl barsak sendromunun belirtileri nelerdir?
İrritabl barsak sendromunun ana belirtileri şunlardır;
• Genellikle dışkılama ile hafifleyen karında rahatsızlık hissi veya karın ağrısı
• Kronik ishal, kabızlık veya her ikisi
Diğer belirtiler;
• Dışkıda beyaz mukus
• Karında şişkinlik ve gerginlik hissi
• Dışkılama sonrası rahatlama hissi olmaması
İrritabl barsak sendromlu bayanlar adet dönemlerinde genelde daha fazla belirti yaşarlar.
İrritabl barsak sendromu nasıl teşhis edilir?
Mevcut belirtilerden yola çıkarak hastalıktan şüphe edilir. Roma kriterleri olarak adlandırılan özgün belirtiler daha net teşhis koyabilmek için yararlıdır. Aynı belirtilere yol açan başka bir sağlık sorununuz olmadığından emin olmak amacıyla birtakım tıbbi testler de yapılabilir.
İrritabl barsak sendromu nasıl tedavi edilir?
İrritabl barsak sendromunun tam iyileşme sağlayan herhangi bir tedavisi yoktur; ancak yapılacak birtakım uygulamalar belirtilerin azalmasına katkı sağlayabilir. Bunlar;
• Diyet değişiklikleri
• İlaç tedavisi
• Stresin azaltılması
Diyet değişiklikleri
Bazı yiyecek ve içecekler irritabl barsak sendromunun kötüleşmesine neden olur. Belirtilerin oluşmasına veya kötüleşmesine sebep olabilecek yiyecek ve içecekler şunlardır:
• Yağlı yiyecekler (örneğin; patates kızartması)
• Süt ürünleri (örneğin; peynir veya dondurma)
• Çikolata
• Alkol
• Kafein içerikli içecekler (örneğin; kahve ve bazı soda türleri)
Bazı yiyecekler irritabl barsak sendromu belirtilerini azaltır. Lifli yiyecekler feçesi yumuşatıp geçişi kolaylaştırarak kabızlık şikayetini azaltabilmektedir. Ancak, bazı kişiler, diyetlerine lifli yiyecekler eklemeleri durumunda bir miktar daha fazla karında rahatsızlık hissi çekebilirler.
Lif ekmekte, tahıllarda, meyvelerde, fasulyede ve sebzelerde bulunmaktadır.
Vücudunuz alışana kadar diyetinizde lifli gıdalara az miktarda yer verebilirsiniz. Yüksek miktarda lifli gıda tüketimi de belirtileri tetikleyerek gaz oluşumuna sebep olabilir.
Lif içeren yiyeceklere örnekler:
Meyveler
Sebzeler
Ekmek, mısır gevreği, fasulye türleri
Elma
Şeftali
Brokoli (çiğ)
Karnabahar
Havuç (çiğ)
Bezelye
Barbunya fasulyesi
Tam buğday ekmeği
Tam tahıllı kahvaltılık gevrek
Küçük porsiyonlu öğünler tüketiniz! İrritabl barsak sendromlu hastalarda büyük porsiyonlu öğünler ishale ve kramplara sebep olabilmektedir. Böyle bir durumda, büyük porsiyonlu öğünler yerine 4-5 adet küçük porsiyonlu öğün yemeyi tercih edebilirsiniz.
İlaç kullanımı
İlaç tedavisi için doktorunuza danışınız.
Stress irritabl barsak sendromuna yol açar mı?
Duygusal stres irritabl barsak sendromuna sebep olmaz. Ancak irritabl barsak sendromlu hastaların barsakları strese karşı daha fazla tepki gösterebilmektedir. Eğer irritabl barsak sendromunuz varsa stres şikayetlerinzi kötüleştirebilir.
Stresin giderilmesi
Stresin nasıl giderileceğini öğrenmek irritabl barsak sendromunda yararlı olabilmektedir. Böylece kişide daha az kramp ve karın ağrısı belirtisinin görülmesi sağlanır.
Meditasyon, spor yapmak, hipnoz ve danışmanlık desteği yararlı olabilir. Kendiniz için en faydalı olan şeyi değişik aktiviteleri deneyerek saptayabilirsiniz.
Önemli noktalar
• İrritabl barsak sendromu barsağınız doğru şekilde çalışmıyor demektir.
• İrritabl barsak sendromu kramp, şişkinlik, gaz, ishal ve kabızlığa neden olabilir.
• İrritabl barsak sendromu, barsağınıza zarar vermez ve diğer sağlık sorunlarına sebep olmaz.
• Doktorlar irritabl barsak sendromu tanısını belirtilere dayanarak koyarlar. Diğer sağlık problemlerini ekarte etmek için tıbbi testler gerekebilir.
• Stress irritabl barsak sendromuna sebep olmaz, ancak, var olan şikayetlerinizi kötüleştirebilir.
• Yağlı besinler, süt ürünleri, çikolata, alkol, kafeinli ve gazlı içecekler şikayetlerinizi tetikleyebilir.
• Lifli yiyecekler ve gün boyunca küçük öğünler halinde beslenmek şikayetlerinizi azaltabilir.
• İrritabl barsak sendromu tedavisi ilaç tedavisi, stres giderme ve yeme alışkanlıklarında değişiklik yapmayı içerir.
