MEDİMAGAZİN - 2019’da patlak veren ve şiddetli akut solunum sendromu coronavirus 2 (SARS-CoV-2) sebebiyle ortaya çıkan koronavirüs pandemisi, bazı SARS-CoV-2 enfeksiyonları semptomsuz veya hafif hastalıklarla seyredebildiği gibi bazı kişilerde ciddileşebiliyor, hatta kritik bir hale gelebiliyor.
Serolojik iyileşmeyi takiben erişkinlerde aylar süren hastalık etkilerinin çocuklarda daha az görülmesi, bu yaş grubuna yönelik çalışmaların daha az olmasına neden olabiliyor. Bu bağlamda MedRxiv'de yayınlanan araştırmada COVİD 19’un-diğer bir adıyla uzun COVID’ in- çocuklardaki oluş sıklığı ve önemi ele alındı.
Vakaların yüzde 15'i pediatrik kabul ediliyor
Birleşmiş Milletler’de toplam nüfusun %22’ sini çocuklar oluştururken COVID vakalarında toplam hastaların yalnızca %15,5’i Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’ne (CDC) göre pediatrik vaka olarak değerleniyor.
Uzun COVID hakkında pediatrik çalışmalar az sayıda olması, COVID-19 pozitif biriyle temas eden çocukları evebeynleri tarafından test yaptırmaya götürülmek istenmemesi gibi nedenlerle enfeksiyonlu çocuk sayısı gerçek rakamdan az görülüyor. Bu genel durumun önemli bir diğer sebebiyse çocuklardaki semptomsuz enfeksiyon oranının yaygın olması olarak biliniyor.
Hastaneye yatış oldukça seyrek
Elde edilen verilere göre, çocuklardaki hastaneye yatırılma erginlere göre oldukça seyrek. Bunun sebebi, pediatrik COVİD-19’un daha hafif bir fenotip göstermesi ve çocukların hastalığı oldukça nadir olarak ağır geçirmesi. Ayrıca çocukların çok az bir kısmında ise can kaybı yaşanıyor. Nadiren, bazı çocuklarda semptomsuz bir enfeksiyon geçirmiş dahi olsalar, Kawasaki hastalığı –multisistem enfeksiyon sendromu(MIS-C)- görülebiliyor.
Ateş, öksürük, nefessizlik, kas ağrısı ve titremesi, boğaz ağrısı, anosmi(koku almama) ve ageuzidir(tat almama) COVID-19’un akut semptomları olarak biliniyor. Bireylerin çoğunluğu genelde aylarca süren yorgunluk hali ve nefessizlikten şikayetçi olsalar da büyük bir kısmı iki haftada iyileşebiliyor.
Yetişkinler ile benzer belirtiler yaşanıyor
Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da Uzun COVID sırasında; eklem ağrıları, uykusuzluk, baş ağrısı ve nefes alma sorunları gözlenebiliyor. Önceki araştırmalarda, Roma’daki en büyük hastanenin raporları ele alınarak hazırlanmasına rağmen pediatrik COVID-19 hastalarının oldukça az olduğu görülüyor.
Viral hastalıkların psikolojik etkilerinin yanı sıra COVID-19, çocukların büyüdüğü alanlarda da derin değişimler yaratıyor. Aile, arkadaşlar ve okuldan izole kalmanın yanı sıra eğitim fırsatlarının da azalması bugünün çocuklarının duygusal, mental ve davranışsal profilini oldukça olumsuz etkiledi.
Araştırma sonuçlarına göre:
- Araştırma, SARS- CoV-2 enfeksiyonu geçirdikten sonra akut hastalıktan fazlasına sahip olan çoğu çocukta; kronik yorgunluk, dikkatsizlik veya beyin sisi, uykusuzluk veya diğer uyku bozuklukları, tat ve kokuda geçmeyen problemler gibi sorunların olduğunu göz önüne serdi.
- Çocuklarla ilgili çalışmaların büyük çoğunluğu hastalığın kliniksel özelliklerinde, yetişkinlerdekine göre belirleyici farklar olup olmadığıyla ilgilirken, belirleyici farklar olmamakla birlikte pediatrik COVID-19’un tanı aşamaları da yetişkinler ile aynı seyrettiği görüldü.
- MIS-C hastalarında; şok, yorgunluk, ateş ve iltihap, miyokardit ve başka kardiolojik bulgular bulunuyor. Çocuklarda hafif geçen enfeksiyonun uzun vadedeki etkileri de yorgunluk, eklem ağrıları, baş ağrıları, kramplar, nefes alma sorunları, konsantrasyon bozuklukları ve his kaybı gibi belirtiler olarak biliniyor. Az da olsa bazı pediatrik çalışmalarda uzun süreli virüsün etkisinin yansımaları görülebiliyor.
- Genelde çocukların hayatlarının ev ortamına indirgenmesi sebebiyle yaşadıkları mental hastalıkların arasında depresyon ve anksiyete de yer alıyor. ABD’de yapılan bir çalışmada, Çinli-Amerikalı ailelerin çocuklarının pandemi süresince bir nevi ırkçılığa maruz kaldıklarını ortaya kondu.
- Pozitif ruh halindeki azalma; depresyon, anksiyete ve diğer tip mental ve sosyal sorunlar belirtileri taşıyan çocukların fiziksel aktivitelerinde de bir düşüşe yol açtığını gösteriyor. Bazı çocukların güvensizlik belirtileri gösterdiği, ailelerine çok bağlandığı, pandemi hakkındaki sorulardan kaçındığı ve dikkat dağınıklığı yaşadıkları görülüyor.
- Çocuklarda, akranlarıyla ilişkilerinde kötüleşme, kızgınlık hali, uyku sorunları ve genel olarak hayat kalitesinde bir düşüş saptandığı, ebeveynler tarafından bildirilen davranış değişimlerinin genelde olumsuz olduğu ortaya çıktı.
Çocuklarda uzun Covid hakkında az bilgi bulunuyor
Araştırmacılar, az sayıda çalışmanın çocuklardaki uzun COVID ile ilgilendiğini ortaya koydu.
Aşağı yukarı 130 çocuk ile yapılan bir çalışma, yarıdan fazlasının bir taneyi geçmeyen belirtisinin olduğunu ortaya koyarken bu durum, uzun süreli COVID geçiren çocuklar hakkında az da olsa bilgi sağlamış olan eski bir raporu destekler nitelikte.
Uzun COVID semptomlarının çocuklarda oluşmasının sebebi istisnai bir bağışıklık sistemi veya viral reseptörlerin yüksek ifadesi olan anjiyotensin dönüştürücü enzim 2 (ACE2) içeren bazı dokuların enfeksiyona cevabı olabileceği görüldü.
Virüsün merkezi sinir sisteminde var olması; anksiyete, depresyon ve diğer mental hastalıkların sebebi olabileceği tespit edilirken bu durumun nasıl işlediğini anlamak için çok sayıda çalışma yürütülmeye devam edilmekte.
Fiziksel sorunlar da özellikle eğer çocuk MIS-C geçirmişse mental sorunlarını tetikleyebileceği sonucuna varıldı.
Uzmanlar, daha fazla araştırma yapmanın virüsün akut ve kronik, zihinsel, duygusal ve fiziksel olarak çocuk vücudu üzerindeki etkileri hakkında bilgi birikimi sağlayacağı görüşüne vardı.
