Aşılar, her yıl milyonlarca insanı ölümcül enfeksiyonlardan koruyarak hayat kurtarıyor. Solunum sistemi hastalıklarında karşı aşılama ise yalnızca bireysel sağlığı korumakla kalmıyor, aynı zamanda toplum genelinde bulaşıcı hastalıkların yayılmasını da önlüyor. Zamanında yapılan aşılar, halk sağlığı için büyük önem taşıyor. Hastalıkları önleme ve toplum sağlığını korumada aşıların önemi konusunda farkındalık yaratmak için bu yıl 24-30 Nisan tarihleri arasında ilan edilen Dünya Aşılama Haftası dolayısıyla bir açıklama yapan Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD), “Aşılama enfeksiyon hastalıklarına karşı korunmada en etkili, güvenilir ve kolay uygulanabilen yöntemlerden biri. Yalnızca çocukluk döneminde değil, erişkinlikte de enfeksiyon hastalıklarıyla mücadelenin ve koruyucu sağlık hizmetlerinin temel yapı taşı” mesajını paylaştı.
Salgınları önler, ölüm oranlarını düşürür
TÜSAD İnfeksiyon Çalışma Grubu adına açıklama yapan Doç. Dr. Nigar Dirican, solunum sağlığı için aşılamanın önemiyle ilgili şu bilgileri aktardı: “Aşılama, solunum yolu hastalıklarına karşı en etkili koruyucu yöntemlerden biri. Aşılar vücudun savunma sistemini hastalıklara karşı hazırlayarak, enfekte olma riskini azaltır ya da hastalığın daha hafif seyretmesini sağlar. Ayrıca yaygın aşılama, toplumda hastalığın yayılmasını engeller, yaşlılar, bebekler, kronik hastalığı olanlar gibi risk grubundaki bireyleri korur ve böylece de toplum bağışıklığı sağlanmış olur. Salgınların ortaya çıkmasını ve yayılmasını büyük ölçüde engeller. Hastaneye yatma ve ölüm oranlarını önemli ölçüde düşürür.”
Aşılar ciddi hastalıklardan korur
Erişkin bireylerin grip (influenza), zatürre (pnömoni), COVID-19, RSV (Respiratuvar Sinsityal Virüs) gibi hastalıklardan aşı ile korunabildiğini aktaran Dirican, şu uyarıda bulundu: “Grip (influenza), KOAH ve astım hastalarında ciddi alevlenmelere ve hastaneye yatışlara neden olabilirken, RSV ise üst solunum yolu ve alt solunum yolunu etkileyebilir, özellikle çocuklarda ve 60 yaş üzeri erişkinlerde hastane yatışı gerektiren enfeksiyonlara neden olabilir. Aşılama ise solunum enfeksiyonu hastalıklarına yakalanma riskini önemli ölçüde azaltır, aşılanan kişiler hastalığa yakalansa bile semptomlar daha hafif, iyileşme süresi daha kısa olur. Özellikle yaşlılar ve kronik hastalığı olan kişilerde ciddi komplikasyon riskini düşürür. Aşılama, zatürre, solunum yetmezliği ve diğer ciddi tablolara karşı da koruma sağlar. Ayrıca özellikle risk grubundaki kişilerde ölüm oranlarını azaltır.”
En doğru aşı takvimi için hekime danışılmalı
Solunum yolu aşılarının ne zaman ve nasıl yapılması gerektiğinin hastalığa, bireyin sağlık durumuna, hangi risk grubunda olduğuna göre değiştiğini ve en doğru zamanlama için mutlaka hekime danışılması gerektiğini belirten Dirican, göğüs hastalıkları hekimleri tarafından yapılması önerilen aşılarla ilgili en çok merak edilen soruları ise şöyle yanıtladı:
Kimler grip ve RSV aşısı yaptırmalı?
Grip aşısı, 6 aydan büyük herkese önerilir, ancak 65 yaş ve üzeri kişiler, kronik hastalığı olanlar (KOAH, astım, kalp hastalığı, diyabet, böbrek yetmezliği vb.), bağışıklık sistemi zayıf olanlar, hamileler, sağlık çalışanları ve bakıcılar, huzurevinde veya bakım evinde yaşayanlar, toplu yaşam alanlarında bulunanlar (yurtlar, kışlalar vb.) için özellikle önemli. RSV aşısı ise 75 yaş ve üzeri herkese ve şiddetli RSV riski yüksek olan 60-74 yaş arası yetişkinlere önerilir. Yüksek riskli kişiler, kronik kalp veya akciğer hastalığı olanlar, huzurevlerinde veya diğer uzun süreli bakım kuruluşlarında ikamet edenler olarak tanımlanır.
Pnömokok aşılarının korunmadaki önemi nedir? Kimlerin pnömokok aşısı yaptırmasını önerirsiniz?
Pnömokok bakterisi (Streptococcus pneumoniae), başta zatürre (pnömoni) olmak üzere orta kulak iltihabı, sinüzit, menenjit gibi hastalıklara neden olmaktadır. Özellikle yaşlılarda ve KOAH gibi kronik solunum yolu hastalığı olan kişilerde en sık zatürre nedenidir. Aşılama, hastalığın ağır geçirilmesini engeller, zatürre nedeniyle gelişebilecek yoğun bakım ve hastane yatışlarını önemli ölçüde azaltır. 65 yaş üzeri sağlıklı kişiler, hangi yaşta olursa olsun KOAH, astım gibi kronik akciğer hastalıkları, kalp hastalığı (örneğin kalp yetmezliği), diyabet (şeker hastalığı), kronik böbrek veya karaciğer hastalığı olanlar, kanser tedavisi görenler, organ nakli olanlar, bağışıklığı baskılayıcı ilaç kullananlar, huzurevi, bakım evi veya askeri birlik gibi toplu yaşam alanlarında bulunanlar ve sağlık çalışanlarında pnömokok aşılaması önerilir. Kasım-2024 tarihi itibari ile Amerika Bağışıklama Danışma Kurulu (ACIP) tarafından 50 yaş ve üzeri tüm yetişkinlere önerilmektedir.
Pnömokok, grip ve RSV aşıları ne zaman (hangi dönemde) yaptırılmalı?
Grip aşısı her yıl tek doz yapılır. Koruyucu etkisi, aşı yapıldıktan iki hafta sonra başlayacağı için aşının en uygun zamanı ekim ve kasım ayları olsa grip sezonu boyunca yapılabilir.
Pnömokok aşısı için mevsimsel bir öneri yoktur. Polisakkarit Pnömokok Aşısı (PCV13- Prevenar 13, PCV20-Prevenar 20) ve Konjuge Pnömokok Aşısı (PPV23- Pneumo 23) olarak iki tip zatürre aşısı bulunuyor. Fakat hangi aşının ne sıklıkta ve ne zaman yapılacağı, kişinin yaşına, sağlık durumuna ve daha önce aşı olup olmadığına göre değişir. Bu nedenle kişiyi takip eden hekim tarafından aşılama takvimi belirlenmeli. RSV aşısı için en uygun dönem hastalığın yayılmaya başlamasından önce olan yaz sonu ve sonbahar başıdır, tek doz önerilmektedir.
