Organ dağıtımı elektronik ortamda yapılacak

ANKARA-Tedavisi doku veya organ nakliyle mümkün olan hastaların hayatını sürdürmesine yönelik nakilleri gerçekleştirecek organ ve doku nakli merkezlerinin, organ ve doku kaynağı merkezlerinin ve doku tipleme laboratuvarlarının açılması, çalışması ve denetimi ile organ ve doku nakli hizmetlerinin yürütülmesinde uyulması gereken usul ve esasları belirleyen Sağlık Bakanlığının ''Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği'' Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı.
    
 Ulusal Koordinasyon Kurulu; Genel Müdür veya Genel Müdürlük içerisinde görevlendireceği en az daire başkanı düzeyinde bir amir başkanlığında; kalp, kalp ve akciğer, akciğer, karaciğer, böbrek, kornea, kemik iliği, kompozit doku nakilleriyle doku tipleme, diyaliz, bilimsel danışma komisyonlarından, koordinatörler komisyonundan ve ihtiyaca göre kurulacak diğer komisyonlardan Bakanlıkça belirlenecek bir üyenin katılımıyla oluşacak. Ulusal Koordinasyon Kurulu üyeleri bir yıl süreyle görev yapacak.
     
Ulusal Koordinasyon Kurulu, organ ve doku nakilleri konusunda ulusal stratejileri belirlemek, alınması gereken önlemleri, organ ve doku nakli hizmetlerinin geliştirilmesine yönelik plan ve programları Bakanlığa önermek, Ulusal Koordinasyon Sistemini geliştirmek, bilimsel danışma komisyonları arasında koordinasyonu sağlamak, diğer ülkelerdeki gelişmeleri izlemek ve ülkeye kazandırmak, ülke genelinde, nakil merkezlerinin planlama kriterlerini önermek, nakil merkezlerinin açılma iznine ait nitelikleri kaybetmeleri ve faaliyetlerinin mevzuata aykırı bulunması halinde Bakanlığa kapatılma önerisinde bulunmakla yükümlü olacak.
     
Kurul, Sağlık Bakanlığınca olağanüstü toplantıya çağrılmadıkça yılda en az iki defa Bakanlığın davetiyle Genel Müdür veya görevlendireceği en az daire başkanı düzeyinde bir yetkilinin başkanlığında toplanacak.
     
Bilimsel Danışma Komisyonları da Bakanlığın alt düzenleyici işlemleriyle belirtilen görevleri yerine getirilecek. Bakanlıkça ihtiyaç duyulması halinde alt komisyonlar oluşturulabilecek.
     
Organ ve doku nakli merkezleriyle organ ve doku kaynağı merkezlerinde çalışan koordinatörler arasından Bakanlıkça seçilecek beş üyeyle Koordinatörler Komisyonu oluşturulacak. Koordinatörler komisyonunun görevi; organ ve doku nakli hizmetlerinde karşılaşılan problemlerin tespiti, çözüm bulunması ve organ ve doku bağışının artırılması amacıyla çalışmalar yürütmek ve koordinatörler arasında iletişimi sağlamak olacak.
     
Ulusal Koordinasyon Merkezi, Bakanlık Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı olarak 24 saat kesintisiz hizmet verecek. Ulusal Koordinasyon Merkezinde, ülke genelinde organ ve doku nakli bekleyen hastaların ve nakil merkezlerinin kayıtları tutulacak. Bakanlıkça belirlenen kurallara uygun olarak, organ ve doku çıkarımının koordinasyonu ile Türkiye Organ ve Doku Bilgi Sistemi (TODS) üzerinden dağıtımı yapılacak.
     
Bölge Koordinasyon Merkezleri, Ulusal Koordinasyon Merkezine bağlı olarak çalışacak ve kendilerine bağlı illerde hizmetin yürütülmesinde koordinasyonu sağlayacak. Bu merkezler, Bilimsel Danışma Komisyonlarının önerileri de alınarak ülke çapında Bakanlıkça belirlenecek hizmet bölgelerinde kurulacak.
    
 Bölge Koordinasyon Merkezleri; organ ve doku kaynağı merkezleri, doku tipleme laboratuvarlarıyla organ ve doku nakli merkezleri arasında koordinasyonu, organ ve doku alım ekiplerinin, çıkarılan organ ve dokuların ve nakil yapılacak hastaların merkezlere nakilleriyle koordinasyonunu, organ ve doku naklinin gerçekleştirilmesine ilişkin verici adayı ve alıcıyla ilgili yapılması gereken tıbbi, idari ve hukuki işlemlerin tamamlanmasını sağlayacak.
     
     -Kadavra ve canlıdan elde edilen dokuların dağıtımı-
     
     Ülke genelinde organ ve doku nakli hizmetleri alanında çalışan kurum ve kuruluşlar arasında gerekli koordinasyonu sağlamak ve çalışmaların verimliliğini artırmak, kadavra organ sayısını artırmak, bilimsel kurallara göre ve tıbbi etik anlayışına uygun, adaletli organ ve doku dağıtımını sağlamak üzere Ulusal Koordinasyon Sistemi oluşturulacak.
    
 Ulusal Koordinasyon Sistemi içindeki birimler arasında koordinasyonu, organ ve doku kaynağı merkezlerinde görev yapacak organ ve doku nakli koordinatörleri sağlayacak. Organ ve doku nakli koordinatörleri beyin ölümü tutanağında yer alan beyin ölümü kriterlerine göre ve kurallara uygun biçimde düzenlenip düzenlenmediğinin kontrolünden, kanuna göre gerekiyorsa verici adayının ailesinden organ ve doku bağışı için izin alınmasından ve alınan organ ve dokunun ilgili merkeze naklinden sorumlu olacak.
     
Nakil merkezleri Bakanlıkça istenilen tüm bilgileri TODS'a kaydetmekle yükümlü bulunacak. Sistemde tutulacak her türlü kişisel bilginin gizliliği esas olacak. Bu kapsamda, sisteme giriş yapacak kişiler, kaydı bulunan hastaların bilgilerinin amaç dışı kullanımını engelleyecek önlemleri almak, hasta haklarına ve kişisel haklara uymakla yükümlü bulunacak.
     
Kadavra vericiye ait tüm organlar bu sistem üzerinden dağıtılacak. TODS'da kaydı olmayan hastalara, kadavradan organ dağıtımı ve nakliyle canlıdan organ nakli yapılamayacak. Bakanlığın gerekli gördüğü hallerde, kadavra ve canlıdan elde edilen dokuların dağıtımı da TODS üzerinden yapılacak.
     
     -Organ ve doku dağıtımı esasları-
     
     Organ dağıtımı, elektronik ortamda yapılacak. Nakil merkezleri kendilerinde sıra bekleyen hastalara ait listeleri güncelleştirmek zorunda olacak. Organ ve doku dağıtımı, Bakanlıkça belirlenen esaslara göre gerçekleştirilecek.
     
Sosyal Güvenlik Kurumu ile sözleşmesi bulunmayan organ ve doku nakli merkezlerine Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Sistemi dahilinde kadavradan organ ve doku dağıtımı yapılmayacak. Sosyal Güvenlik Kurumu ile sözleşmesi olan organ ve doku nakli merkezleri ise Sosyal Güvenlik Kurumunca ilgili mevzuatına göre belirlenen geri ödeme ücretleri haricinde ücret talep edemeyecek ve hastalardan ilave ücret alamayacak.
     
Aksine davranan organ ve doku nakli merkezleri, ilgili Bilimsel Danışma Komisyonunun önerisi de dikkate alınarak, 6 aydan az, 2 yıldan fazla olmamak üzere Ulusal Koordinasyon Sistemi dahilindeki kadavradan organ ve doku dağıtımının dışında tutulacak. Aynı fiilin tekrarlanması halinde ise merkezin faaliyeti süresiz olarak durdurulacak.
    
 Sosyal Güvenlik Kurumu ile sözleşmesi bulunmayan organ ve doku nakli merkezleriyle bu maddeye göre müeyyide uygulanan merkezler, kendi yoğun bakım servislerinde beyin ölümü gerçekleşip de organ ve doku bağışı yapılan kadavra vericilerin organ ve dokularını Ulusal Koordinasyon Sistemi içinde kullandırmak zorunda olacak.
     Bakanlık, tercihli bağış ve aile puanı sistemiyle ilgili dağıtıma yönelik düzenlemeler yapacak.
     
     -Canlıdan organ bağışı ve nakli-
     
     Canlıdan organ nakli, alıcının en az iki yıldan beri fiilen birlikte yaşadığı eşiyle dördüncü dereceye kadar (dördüncü derece dahil) kan ve kayın hısımlarından yapılabilecek. Alıcı, verici ve nakil sonuçlarının TODS'a kaydı yapılacak.
     
Akraba dışı canlıdan organ nakli, naklin yapılacağı ilde oluşturulacak Etik Komisyonun vericiyle alıcı arasında, bu Yönetmeliğe ve diğer ilgili mevzuata aykırı herhangi bir hususun bulunmadığını ve etik açıdan organ bağışının uygunluğunu onaylamasıyla gerçekleştirilecek akraba dışı kişilerden yapılacak. Akraba dışı canlıdan organ nakli için; alıcının TODS'a kaydı yapılacak. Nakil için alıcı ve verici, il sağlık müdürlüğü aracılığıyla aşağıda yer alan belgelerle birlikte Etik Komisyona başvuracak.
     
Etik Komisyon, il sağlık müdür yardımcısı başkanlığında, Valilikçe görevlendirilecek il emniyet müdür yardımcısı ya da kaçakçılık ve organize suçlarla mücadele şube müdürü, naklin yapılacağı hastane haricindeki kamu hastanesinden bir tabip, naklin yapılacağı hastane personelinden olmayan bir psikiyatri uzmanı, baro tarafından görevlendirilecek bir avukat, Valilikçe görevlendirilecek bir sosyal hizmet uzmanından oluşacak..
     
Komisyonun sekretaryası il sağlık müdürlüğünce yürütülecek. Başvurular naklin yapılacağı hastane başhekimliğince il sağlık müdürlüğüne yapılacak. Komisyon 15 günde bir üye tam sayısının en az üçte iki çoğunluğuyla toplanacak, gerekli gördüğü takdirde verici ve/veya alıcıyı ve akrabalarını dinleyecek. Komisyona sunulan bilgi ve belgelerin doğruluğunu araştıracak, alıcı ve verici arasında etik ve yasal olmayan bir durumun bulunmadığı kanaati oluştuğunda naklin etik açıdan uygunluğuna karar verecek.
     
Kararlar üye tam sayısının üçte iki oy çoğunluğu ile alınır. Acil nakil gereken hasta için başvuru olması halinde Komisyon ivedilikle toplanacak ve karar alacak. Etik Komisyon kayıtları TODS'a kayıt edilecek. Komisyon kararları kesin olacak ve Komisyonca uygun görülmeyen nakiller yapılamayacak. Bir komisyonun uygun görmediği başvuru için başka bir komisyon karar alamayacak. Komisyon, müracaat eden hasta ve vericinin TC kimlik numaralarıyla kararın bir örneğini nakli yapacak merkeze, TODS üzerinden alınan bir örneğini de imzalı olarak Bakanlığa gönderecek. Komisyona sunulacak dosyalar nakil merkezlerince kişilerin daha önce başvurusunun olup olmadığı yönünde TODS üzerinden incelenecek.
    Bakanlık gerektiğinde çapraz nakillere yönelik düzenleme yapabilecek.
     
     -Beyin ölümü tanısı konulan her hasta Bölge Koordinasyon merkezine bildirilecek-
     
     Organ ve Doku Nakli Merkezleri ve Diğer Hizmet Birimlerinin kuruluşuna dair esasların da bulunduğu yönetmeliğe göre, organ ve doku nakil merkezleri, TODS üzerinden alınacak, yapılan nakilleri ve hasta izlemlerini içeren bir önceki yıla ait verileri en geç 31 Ocak tarihinde Bakanlığa ulaşacak şekilde bildirecek. Bu veriler Bakanlık tarafından yıllık rapor olarak yayımlanacak.
     
Nakil merkezlerinin izlenmesi, denetim ve değerlendirilmesi ilgili bilim komisyonlarının önerisi alınarak Bakanlığın belirleyeceği kriterler çerçevesinde yapılacak. Nakil merkezlerinin açılma iznine ait nitelikleri kaybetmeleri veya faaliyetlerinin mevzuata aykırı bulunması hallerinde gerektiğinde Ulusal Koordinasyon Kurulu'nun da önerisi alınarak Bakanlıkça çalışmaları kısmen veya tamamen durdurulacak veya diğer idari tedbirler alınacak.
     
Organ ve doku kaynağı merkezi, organ ve doku alınabilecek potansiyel vericilerin saptanıp izleneceği hastaneler olacak. Bu hastaneler, organ ve doku alım operasyonunu gerçekleştirebilecek altyapı koşullarını, potansiyel vericinin izlenmesine imkan veren araç gereci ve tıbbi ölüm durumunu saptayacak kanunda belirtilen branşlara sahip hekimleri temin edecek.
   
  Organ ve doku kaynağı merkezleri beyin ölümü tanısı konulan her hastayı Bölge Koordinasyon Merkezine bildirecek. Her organ ve doku kaynağı merkezinde en az bir koordinatör görevlendirilecek. Organ ve doku nakil koordinatörü başhekimliğe bağlı olarak çalışacak. İhtiyaç halinde verici adayı ailesinden bağışın alınmasında tabip dışı sağlık personeli, psikolog, imam ve gönüllü kişiler görevlendirilebilecek.
     
     -İdari yaptırımlar-
     
     Yönetmelikle belirlenen nitelik ve koşullara sahip olmadan ve Bakanlıktan izin almadan, hekimler ve diğer kişilerce organ ve doku nakli yapmak için özel merkezler açılması, organ ve doku nakli yapılması yasak olacak. Bu yasağa uymadığı saptanan merkezlerin faaliyetleri Bakanlıkça durdurulacak ve haklarında ilgili mevzuat hükümleri uygulanacak.
    
 Hastalara veya üçüncü kişilere maddi çıkar temin ederek, etik dışı yöntemlerle kendisine hasta yönlendirdiği Bakanlıkça tespit edilen nakil merkezlerinin birinci tespitinde üç ay, ikinci tespitinde altı ay süreyle nakil yapması durdurulacak. Üçüncü tespitte faaliyet izni iptal edilecek ve ilgililer hakkında ilgili mevzuat hükümlerine göre işlem yapılacak. TODS üzerinden alıcı ve verici kaydı olmadan organ nakli yaptığı tespit edilen nakil merkezinin ilk tespitinde nakil yapması üç ay süre ile durdurulacak.
    
 Organ ve doku nakli merkezlerinin ilgili doku ve organ grubuna göre açılabilmesi için gereken izinler, organ ve doku dağıtım sistemiyle organ ve doku nakli hizmetlerine dair diğer hususlar Bakanlıkça belirlenecek.