Memura ve doktora yılbaşı hediyesi etik mi?

Malum, yılbaşı demek bazı sektörlerde hediye yağmuru demek.. Mesela biz gazetecilere hediye yağar her yılbaşında. Deftere, kaleme itirazım yok ama gazeteciye gömlek, kravat ve hatta hindi göndermek etik mi Allah aşkına?

Aslında genç bir gazetecinin sorusuydu bu. Sabah gazetesinin Pazar ekinde yayınladığım yanıtta mealen şöyle dedim: Pahalı hediyeler, gazetecilerin tarafsızlığını zedeleyebilir. Kim, kendisini yurtdışında ağırlayan, yılbaşında gömlek gönderen bir şirketle ilgili olumsuz haberi eli titremeden yazabilir ki? Dünyanın önde gelen gazetelerinin tümünde pahalı hediye alınması, işte bu nedenle yasak.

Gazetecilik çevrelerinde tartışma yarattı bu yazı. İyi de Türkiye, basın sektöründen ibaret değil ki. Pahalı hediyeler gazetecilerin tarafsızlığını bozuyor da, memurlar ve hekimlerin tarafsızlığını bozmuyor mu yani? Memurlara verilen hediyelerle ilgili etik kurallar yok mu?

Var elbette. Memurlarla başlayalım. Kamu Görevlileri Etik Rehberi gayet net:

Kamu görevlisinin tarafsızlığını, performansını, kararını veya görevini yapmasını etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan ve doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edilen her türlü eşya ve menfaat, hediye kapsamındadır. Hediyenin ekonomik değerinin olup olmaması önemli değildir.

Yani memur hiçbir şekilde hediye alamaz mı? Hayır, tam öyle sayılmaz. Memurların alabileceği hediyeler var. "Etik hediye" listesini yönetmelikten okuyalım:
Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, cd veya buna benzer nitelikte olanlar... Halka açık yarışmalarda, kampanyalarda yemek gibi etkinliklerde verilen hatıra niteliğindeki hediyeler.. Tanıtım amacına yönelik, herkese dağıtılan ve sembolik değeri bulunan reklam ve el sanatları ürünleri…

Memurların tarafsızlığını bozmayacağı düşünülen hediyeler, işte bunlar..

DOKTORLARA YILBAŞI HEDİYESİ ETİK Mİ?
Doktorlara verilebilecek hediyelerle ilgili kurallar da çok net. Türkiye'de büyük ilaç şirketlerinin üye olduğu Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği'nin (AİFD) Etik İlkeleri'ne göre doktorlara verilen hediyelerin değerleri sınırlı olmalı. AİFD'ye göre medikal kullanıma yönelik hediyelerin parasal bedeli 200 lirayı aşamaz. "Hatırlatma" amaçlı hediyeler ise en fazla 20 lirayı.

AİFD, doktorlara hangi hediyelerin verilemeyeceğini kalem kalem yazmış. Bu ilginç listeyi birlikte okuyalım… 1) Buzdolabı 2) Televizyon 3) Video, DVD, VCD, CD çalar 4) Klima 5) Araba aksesuarları 6) Saç kurutma makinesi 7) Termos…

Hekimlerin kendi etik ilkeleri de var elbette. Bakın, Türk Tabipleri Birliği'nin "Hekim ve İlaç Tanıtım İlkeleri", hediyeler konusunda ne diyor:
Hekimler, farmasötik ürünleri reçetelemelerini etkileyecek biçimde, yüksek materyal değeri olan armağanı kabul etmemelidirler.

Son olarak bir de, büyük ilaç şirketlerinden birinin, Sanofi aventis'in, hediyelerle ilgili etik ilkelerine bakalım:
… değer taşıyan başka nesneler veya hediyeler vermek, borç vermek, indirim yapmak, ağırlamalar için aşırı masraflara girmek veya şirketin fonlarını ya da mallarını – hangi mahiyette olursa olsun – bir kararı etkilemek amacıyla kullanmak kesinlikle yasaktır.

Hediye etiğine madem başladık, devam edelim. Yarın bankacılar ve sigortacılar ile Türkiye'nin dev holdinglerinde çalışanların hangi hediyeleri alabileceğine bakacağım…