MEDİMAGAZİN - AIDS tüm dünyada görülmeye devam ediyor. Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ)’nün verilerine göre bugüne kadar 70 milyondan fazla insan bu hastalığa yakalandı. Hastalığa yakalananların yarısı hayatını kaybederken diğer yarısı ise sağlığına kavuştu ve günümüzde AIDS öldürücü bir hastalık olmaktan çıkıp uygun tedavilerle kontrol altına alınabilen bir hastalık haline geldi.
Türkiye liderlik edecek
Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesinde AIDS’ten korunma ve tedaviye ulaşma konusunda Türkiye önderliğinde bir çalışma başlatıldı. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi(HÜTF) İnfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı öncüğünde düzenlenen “Hacettepe HIV/AIDS Eğitim Günleri”nin dördüncüsüne ev sahipliği yapan HÜTF İnfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof.Dr.Serhat Ünal Medimagazin’e açıklamalarda bulundu.
Prof.Dr.Serhat Ünal
Dünyada HIV azalıyor, bu ülkeler hariç!
Ünal, “DSÖ’nün verilerine göre Kuzey Amerika, Avrupa, Afrika ve Uzak Doğu bölgelerindeki farkındalığın artması nedeni ile yeni HIV/AIDS vakaları azalmaya başladı. Kondom kullanımı yaygınlaştı ve tedaviye ulaşım kolaylaştı. Çünkü bir kişiyi tedavi edip, tedavinin esas hedefi olan viral yükü sıfıra indirirseniz, o kişinin bulaştırıcılığını hemen hemen ortadan kaldırmış olursunuz. Tedavi sadece bir kişi için önemli değil, toplum sağlığı açısından ve hastalığın yayılmasına mani olmak için de çok önemli.” açıklamasında bulundu.
Türkiye’de son 10 yılda 4 kat artış yaşandı
AIDS’in Kuzey Amerika, Avrupa, Afrika ve Uzak Doğu ülkelerinde azalırken Türkiye’yi de içine alan Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkelerinde artmaya devam ettiği bilgisini veren Ünal,
“Avrupa’da yeni AIDS vakası sayısı 160 bin. Bu sayının 138 bini ise Doğu Avrupa ülkelerinin rakamları. Doğu Avrupa’ya baktığınızda da en kalabalık olan Rusya’da bir yılda 100 bin yeni vaka var, ikinci kalabalık ülke ise Türkiye. Biz de toplam rakam az 16 bin 500’e ulaştı. Ancak Haziran 2017 itibari ile son 10 yılda Türkiye’de yeni AIDS vakası sayısı dört kat arttı.” dedi.
Hacettepe Üniversitesi bünyesinde yürütülen çalışmanın, Türkiye’nin yanı sıra HIV’in artış gösterdiği diğer Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkelerindeki artışın önüne geçilmesi, korunma ve tedaviye ulaşımın artırılması amacı ile düzenlendiğine dikkat çeken Ünal, Rusya, Slovenya, Suudi Arabistan, Sudan, Arnavutluk, Romanya ve Türkiye’den değişik hastanelerin bu çalışmaya katıldığı bilgisini verdi.
Rusya’da yeterli koruma ve önleme programları yok
“Hacettepe HIV/AIDS Eğitim Günleri”nde Medimagazin’e açıklamalarda bulunan bir diğer isim Saint Petersburg AIDS Merkezi Bilimsel Araştırmalar Birimi Sorumlusu Dr. Tatiana Vinogradova, Rusya’da meydana gelen artışın yeterli önleme programlarının olmamasından kaynaklandığını ifade etti.
Vinogradova, “Bir de HIV epidemisinde birtakım anahtar gruplar var. Bunlar; damar içi uyuşturucu kullananlar, seks işçileri ve erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler. Bu gruplar çok kapalı gruplar ve tıbbi yardım almak için başvurmuyorlar. O yüzden farklı Sivil Toplum Kuruluşları(STK) ile çalışıp bu grupların arasına girebilmek onları teşhis edebilmek eğer HIV pozitiflerse tedavi edebilmek için uğraşıyoruz.” dedi.
“Herkese antiretroviral tedavi sunulamıyor”
Yeterli koruma ve önleme programlarının olmamasının yanı sıra tedaviye başlayan bazı hastaların tedaviye devam etmediğini ve ihtiyaç duyan herkese antiretroviral tedaviyi sunamadıklarını ifade eden Vinogradova , “Oysa antiretroviral tedaviyi alan HIV pozitif bir birey tedavi sürecindeyken başka birine bulaştırmıyor.” dedi.
Rusya’da yaşanan bir diğer problemin ise kişilerin düzenli doktor kontrolüne gitmemesinden kaynaklandığını belirten Vinogradova, “Bu sadece HIV için geçerli değil dişi ağrıdığında bile son dakikaya kadar bekliyorlar.” ifadelerini kullandı.
Bölgesel bir HIV haritası çıkarılacak
Bu işbirliği çerçevesinde önümüzdeki günlerde Saint Petersburg’ta da bir toplantı düzenlemek istediklerini dile getiren Vinogradova, “Bu işbirliği ile araştırmalar yapacağız ve kendimizin göremediği konuları görmüş olacağız, ayrıca ülkeler bazında HIV haritası oluşturulması için araştırmalar ortaya çıkabilecek.”
“AIDS hastalarının yüzde 70’ı hastalığını bilmiyor”
Çalışmaya Amerika Birleşik Devletleri(ABD)’den katılan, Sağlık ve İnsan Hakları Global Enstitüsü Eş Kurucusu (Co Founder - The Global Institute for Health and Human Rights - GIHHR) Dr. Arash Alaei,
“Bu bölge ülkelerinde araştırmalar yapılıyor ve ilaç firmaları da bu araştırmaları destekliyor. İlaç mevcut ve çok sayıda ülkede ücretsiz bir şekilde ulaşılıyor. Problem ise bu hastaların yüzde 30-40’nın HIV olduğunu bilip tedavi için başvurması ancak geri kalan yüzde 60-70’in ise HIV olduğundan habersiz bir şekilde yaşaması.” dedi.
“Damgalama-ötekileştirme ortadan kaldırılmalı”
Güney Afrika'da HIV/AIDS görülme sıklığının yüksek olmasına karşın hastalığın kontrol altında olduğunu, İsviçre'de hastaların yüzde 90'ının durumunu bildiğini ve ona göre tedavi aldığını aktaran Alaei, Türkiye'nin önderliğinde yürütülecek olan çalışmalarla "damgalama-ötekileştirme" sorunun da ortadan kaldırılması için eğitici ve farkındalık yaratıcı kampanyaların hayata geçirileceğini bildirdi.
Alei, "İlk olarak katılımcı ülkelerle birlikte yaş grupları baz alınarak, AIDS olanların neden hastaneye başvurudan kaçınıldığının belirlenebilmesi için her ülkede araştırma yapılacak. İkinci olarak HIV pozitif olduğunu bilen kişilerin tedavi için başvurmaktan korkup korkmadıkları, korkuyorlarsa çekincelerin ne olduğu belirlenecek. Üçüncü olarak da tedavi görenlerin aldıkları sağlık hizmetlerinin kalitesi araştırılacak." açıklamasında bulundu.
