Şüpheli, sanık veya mağdurlardan kan, cinsel salgı, saç, tükürük, tırnak gibi örneklerin alınmasının yanı sıra, ilk kez moleküler genetik inceleme yapılmasına olanak sağlayan yönetmeliğin temel esasları belli oldu.
Düzenlemeye, 1 Nisan'da yürürlüğe girecek Ceza Muhakemeleri Kanunu'nun (CMK) 75 ile 81. maddelerinde yer verilmişti. İlk kez moleküler genetik incelemeye kapı aralanmasına CHP'liler, "Hücrelerimize kadar gözaltına
alınıyoruz" diye tepki göstermiş, Adalet Bakanı Cemil Çiçek ise "Bu bilgilere devletin ihtiyacı var" demişti. Adalet Bakanlığı, bu kanunun gereği olarak yönetmelik taslağı hazırladı. TCK ve CMK gibi 1 Nisan'da yürürlüğe konulacak 17 maddelik 'Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğin Tespiti Hakkında Yönetmelik' taslağından örnekler şöyle:
Muayene: Delil için, şüpheli veya sanığın bedeninin tıbbî muayenesine savcı veya mağdurun istemiyle ya da re'sen hâkim ya da mahkeme karar verilebilecek.
Zorla kan ve sıvı: Şüpheli ya da sanık örnek vermediğinde, kan veya cinsel salgı gibi örnekler alınmasına, savcı veya mağdurun istemiyle ya da re'sen hâkim ya da mahkeme karar verilebilecek.
Saç, tükürük, tırnak: Saç, tükürük ve tırnak gibi örnekler alınabilmesine savcı da karar verebilecek. Ancak savcının kararı, 24 saat içinde hâkim veya mahkemenin onayına sunulacak, onaylanmazsa deliller kullanılamayacak.
İki yıl şart: Üst sınırı iki yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda şüpheli veya sanığın beden muayenesi yapılamayacak, kan, tükürük, tırnak, cinsel salgı gibi örnekler alınanamayacak.
Mağdura da cinsel muayene: Mağdurun bedeni üzerinde de tıbbî muayene yapılabilecek, kendiliğinden örnek vermek istemediğinde, savcı kararıyla vücudundan da kan, saç, tükürük, cinsel salgı örneği alınabilecek.
Kadının muayenesi: CMK'da en çok tartışılan düzenlemelerden biri de 'kadının muayenesi'ydi. Yönetmelik, kadın şüphelilerin istemi halinde muayenenin olanaklar elverdiğinde bir kadın hekimce yapılacağını düzenlerken, kadın hekimin bulunmadığında ise 'Muayene sırasında bir başka kadın sağlık personelinin bulundurulmasına özen gösterilir' diyor.
Genetik inceleme
Taslak, 'moleküler genetik inceleme'yi de şöyle düzenliyor:
Ancak zorunluysa: Moleküler genetik inceleme, ancak beden muayenesi ve vücuttan alınan örnekler üzerinde, soybağının veya elde edilen bulgunun şüpheli veya sanığa ya da mağdura ait olup olmadığının tespiti için zorunlu hallerde yapılabilecek.
Amaç dışı tespit ve kullanım yasak: Alınan örnekler, bu amaçlar dışında tespit için kullanılmayacak, kimseye verilmeyecek.
Hâkim kararıyla: Genetik incelemeye hâkim karar verecek.
Gizlilik ve koruma: İncelemeler için resmen atanan veya soruşturma makamına mensup olmayan görevliler ve bilirkişiler, yasak moleküler genetik incelemelerin yapılmasını önleyecek.
İsim yok, kod var: İncelenecek bulgu, bilirkişiye ilgilinin adı ve soyadı, adresi, doğum tarihi bildirilmeksizin verilecek. Gizli kayıt sisteminde örneği alınan kişinin adına karşılık gelmek üzere bir kod sistemi uygulanacak.
Beraat eden kurtulur: Bilgiler, kovuşturmaya yer olmadığı kararı kesinleşince, 10 gün içinde savcı huzurunda yok edilecek.
DNA'lara imha: Bilirkişilerin analizler sonucu elde ettiği bulgular ilgili yere gönderildikten sonra DNA örnekleri imha edilecek.
Tepeden tırnağa tespit
Yönetmeliğin düzenlediği 'fizik kimliğin tespiti' de çok yeni bir uygulama olacak. Buna göre şüpheli veya sanığın kimliğinin teşhisi gerektiğinde savcı veya hâkim kararıyla; fotoğrafı, iris görüntüsü, beden ölçüleri, parmak ve ayak izi, bedeninde yer almış olup teşhisini kolaylaştıracak eşkâl bilgileri, avuç, kulak, dudak gibi organların bıraktığı kimlik tespitine yarayabilecek vücut izleri ile sesi ve görüntüleri, teknik yöntemler ile kayda alınarak, soruşturma dosyasına konulacak.
Kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararı verildiğinde eldeki veriler savcı huzurunda derhal yok edilecek ancak mahkûm edilenlerle ilgili veriler arşivlenecek.
Şüpheli veya sanıklar, tüm koşullar gerçekleştiği halde muayene örnek alınmasına rıza göstermediklerinde, kolluk tarafından 'gerekli önlemler' alınacak.
Radikal