Ayakkabı imalathanesinde çalışan işçiler rahatsızlanmıştı: Türk Toraks Derneğinden uyarı

Tokat'ın Çamlıbel ilçesinde bir ayakkabı imalathanesinde çalışan işçilerde bulantı, iştahsızlık, kilo kaybı, uzuvlarda hissizlik ve yürüme kabiliyetini kaybetme gibi ciddi şikayetler olduğuna dair haberler yayınlandı.

Belirti ve bulguları değişkenlik gösteren ve sayıları 10’u aşan işçilerin Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ankara Etlik Şehir Hastanesi ve Ankara Bilkent Şehir Hastanesi’nde tetkik ve tedavilerinin devam ettiği öğrenildi.

Konuya ilişkin yazılı açıklama yaparak uyarılarda bulunan Türk Toraks Derneği Mesleksel Akciğer Hastalıkları Çalışma Grubu, ayakkabı imalatında kullanılan toluen, n-hekzan ve benzeri solventler uçucu özellikleri nedeniyle solunum sistemi ile vücuda alındığını belirtti.

Açıklamada, bu kimyasalların üst ve alt solunum yollarında tahriş, halsizlik, yorgunluk, bulantı gibi genel belirtilere yol açarken, sinir sistemi, karaciğer ve böbrek işlevlerini de etkileyebileceğine dikkat çekti.

Meslek hastalıklarında maddelere kısa sürede yüksek doz maruz kalmanın yanı sıra, düşük seviyede uzun süre maruz kalmaya bağlı intoksikasyonların da önemli bir yer tuttuğunu ifade eden Türk TORAKS Derneği Mesleksel Akciğer Hastalıkları Çalışma Grubu şunları söyledi:

"Yapıştırma amacıyla kullanılan toluen, n-hekzan vb. solventlere maruziyet ile polinöropatiler yani vücutta sinirlerin işlevlerini kaybetmesi durumu gelişebiliyor. Uzun süre bu maddelere maruz kalanlarda bulantı, iştahsızlık, kilo kaybı ile başlayan şikayetler, uyuşma, karıncalanma ve uzun vadede yürüme gibi motor fonksiyonlarda kayba neden olabiliyor. Bu maddelere maruz kalma bitirilse dahi hastaların düzelmesi aylar alabiliyor."

Literatür incelemesinde Türkiye’de ve dünya genelinde benzer bulguları olan olguların bildirildiği çok sayıda yayın izlendiğini ifade eden Toraks Derneği önerilerini şu sözlerle sıraladı:

• İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği ekindeki İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi’nde “15.2 Ayakkabı, bot, terlik vb. imalatı” başlığında düzenleme yapılmalıdır.
• Mevcut listede bu başlığa ait tüm alt kodlar 'Tehlikeli' sınıfta tanımlanmakta ve bu nedenle ön görülen periyodik muayene sıklığı en geç üç yılda bir olmaktadır. Bu sektör ile ilgili olarak, özellikle n-hekzan gibi sağlık etkileri bulunan solventlerin kullanıldığı işyerlerinde tehlike sınıfı 'Çok tehlikeli' olarak düzenlenerek en geç yılda bir periyodik muayene yapılması uygun olacaktır.
• Ayakkabı imalat işi gibi solvent maruz kalımı tehlikesi olan iş kolları için periyodik tetkiklerde solvent metabolitlerinin de değerlendirilmesi sağlanmalıdır. Bu doğrultuda toksikolojik analiz yapabilecek laboratuvarlar yaygınlaştırılmalı, ülke genelinde sayıları artırılmalıdır. Özellikle meslek hastalığı tanısına esas sağlık kurulu raporu düzenlemeye yetkili sağlık kuruluşları için, bu kuruluşlarda analiz imkânı bulunmasa bile doğrudan bu tetkiklerin çalışılabilmesinin sağlanması için referans laboratuvarlar oluşturulmalı ve tanımlanmalıdır.
• Toksikolojik tetkiklerin tamamı, meslek hastalığı tanısına esas sağlık kurulu raporu düzenlemeye yetkili sağlık kuruluşlarının tümü için koşulsuz geri ödenmelidir.
  Sağlık Uygulama Tebliği Ek-2B Hizmet Başı İşlem Puan Listesi’nde 9.E. Meslek Hastalıkları Laboratuvar Tetkikleri başlığı altındaki tüm tetkikler meslek hastalığı tanısına esas sağlık kurulu raporu düzenlemeye yetkili sağlık kuruluşlarının tümü için geri ödemeye alınmalı ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sevk edilmiş olma şartı kaldırılmalıdır.
• Bu sektöre yönelik özel iş sağlığı ve güvenliğini geliştirme programları hazırlanmalı ve uygulanmalıdır.
• Başta Sağlık Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olmak üzere üniversiteler, sendikalar, sivil toplum kuruluşları ve ilgili tüm paydaşların katılımının sağlanması önemli olacaktır.